Hoàng Cầm là một thi sĩ được đông đảo bạn đọc yêu mến. Với một thi điệu riêng, chất men say thu hút sự thích thú của độc giả. Ông luôn khao khát có được một tình yêu lớn dành cho quê hương của mình. Ông là một người đa tình, bởi vậy phần lớn nguồn cảm hứng thơ ông bắt nguồn từ những cung bậc tình yêu mãnh liệt và sâu sắc. Ông có những thi phẩm nổi tiếng độc lạ tạo một vị thế vững chắc trong lòng độc giả. Hãy cùng nhau cảm nhận và theo dõi nhé!
Kỷ niệm
Đi tìm kỉ niệm bên nhau
Sao không gặp mắt ai đâu mà tìm
Phút nào tơ tưởng thành em
Nghìn năm nhớ dáng
Tô tem dập dìu
Giạt về bến lặng thương yêu
Nợ nần chất đống củi rều trôi sông
Cái bèo nước chảy ngược dòng
Rủ rê cái bọt xoáy vòng khe sâu
Muốn tìm kỉ niệm bên nhau
Trơ trơ mặt giấy sạm màu cô đơn
Mặt đường mưa lạnh rêu trơn
Mặt trăng héo úa chập chờn mặt sông.
Mặt bùn vũng tối bập bồng
Mặt nào sấp ngửa ló trong sương mờ
Mặt ai chìm nổi em thơ
Soi gương tóc trắng bơ phờ mặt gương
Lá xanh đổ góc vườn hoang
Hỏi thăm chi mảnh lá vàng héo đau
Muốn tìm kỉ niệm bên nhau
Lê sao Mai gọi con hầu Hằng Nga.
Lá nhớ
Ai bóc hồn tôi ra khỏi xác
Mà nghe rào rạt thịt lìa xương
Hồn đi quanh quất trên mi mắt
Người gái li quê khóc cuối đường
Xác vẫn tăn teo vèo mảnh lá
Rơi trên bờ lạnh thuở hồng hoanh
Đôi tình nhân trẻ đi cầu tự
Đạp rúi đường đêm – Lá bẽ bàng
Rồi lại chiều mãi lại sớm kia
Lá không in dấu phận chia lìa
Cứ lang thang phố nhờ cơn gió
Nhè nhẹ sang hè rẽ lối khuya.
Lại gặp
Ta đã về đây lại gặp mình
Cõi đời nghiêng ngửa giấc u minh
Níu tay cười xuống hoàng hôn cũ
Vớt mắt em về bến hóa sinh.
Lão làng tiên chỉ
Lão làng tiên chỉ
Cầm cân nảy mực trong làng
Thóc có người nộp
Cơm gà cá gỏi nghênh ngang
Nhà có người xây
Hoành phi bôi lại son vàng
Cho câu đối mừng đám cưới
Cho bài thơ viếng đám tang
Miếu mạo, đình chùa, nhà gianh, nhà ngói
Mũ áo xênh xang
Đến làm chủ tế
Nghi ngút đèn nhang
Đêm đêm lão thu hình trong cửa
Nghiêng ngó ra ngòai đồng
Nghe tiếng ca Quan Họ
Bay cao đỉnh núi, chạy dài nguồn sông
Thấy những đôi trai gái
Quần gót nhau đi vòng ngõ tre
Lão vội vàng khép cửa
Nằm xuống gối đầu lên chồng sách cũ
Tay vắt trán thở dài.
“Đạo lí luân thường hỏng cả
Bọn cổ cày vai bừa
Hát lời tình tứ lẳng lơ
Dễ thường làm loạn!”
Hếch kính nhìn bức tranh “Hứng dừa”
Lão mím môi, lấy gân tay
Nhúng mực đen quết đầy
Hai ống chân nõn nà trong bức họa
Trai gái trong xã
Rút ống chân khỏi vại mực đen ngòm
Chạy ra bến sông khỏe ánh trăng mát rượi
Tiếng hát cất lên nhuộm màu hoa bưởi
Cụ tiên bịt tai
Vội mở sách thánh hiền, nén giận.
Lấy lẽ
Ai dắt cô Ba đi lấy lẽ nhà giàu
Giấu kín mảnh gương vỡ
Một chiều soi trộm nhớ hình nhau
Đứt ruột vì ai chia rẽ
Mảnh gương rạch ngang cổ
Gió vào lay tóc xõa bên đầu
Cụ Tiên đến nhìn chầm chậm gật âầu
Sai lấy mo cau
Úp xuống mặt người chết
Cho manh chiếu bó xác
Chôn ngay đầu làng
Trên mồ cắm một thanh tre
Đề bốn chữ “vô luân vô đạo”
Trai gái làng qua lại đi về
Đắp thêm đất vun trồng cây gạo
Mười năm sau hoa nở tháng giêng
Trời trong xanh tiếng hát lưu truyền
Hết mùa hoa đến mùa tơ trắng
Bay dập dìu vướng tóc chị em.
Liệu còn gì nữa
Liệu còn gì nữa của em
Không lời không bóng chờ em chuyển vần
Liệu còn gì của ái ân
Đến hương đêm thấm áo quần cũng tan
Liệu còn gì của thời gian
Chiều xưa ấp ủ nồng nàn đã bay
Liệu còn gì của men say
Cặn li cũng bỏ môi gầy nhạt tênh.
Liệu còn gì nữa của anh
Bài thơ mê hóa thành viễn vông
Dẫu em đọc lại đôi dòng
Chắc ngơ ngác hỏi: nỗi lòng ai đây?
Cả hồn thơ dại si ngây,
Còn chăng một nét chữ gầy mỏng manh
Chỉ còn thật chuyện riêng anh
Hao hao cổ tích mờ xanh tuyệt cùng.
Lỡ hẹn
Lỡ hẹn, anh lên ngồi đỉnh núi
Mặt giời vành vạnh xuống sau vai
Tay vẽ vòng hồ sen dưới kia
Làm mắt em thức vợi đêm khuya
Tay vẽ lên qua núi Ba Vì
Làm thân em đứng mãi trong sương
Tay vẽ chạy vòng sông Tiêu Tương
Làm cánh tay em vươn qua tường
Lão tiên chỉ già,
già sao bằng khóm tre?
Dây tam cổ bền,
bền sao bằng tay quấn
Tiếng hát chiều nay đá lắng tai nghe
Muốn cựa mình đổ xuống
Nghiến vụn tòa lầu ngất ngưởng
Xây nên trăm bậc gập ghềnh
Để em có đường lên núi tìm anh.
Lời của đá
Người ơi đừng đập tan
Tôi có quyền được sống
Để khắc sâu không gian
Bằng ngày đêm lạnh nóng
Để ghi chép thời gian
Bằng mưa tan nắng đọng
Chỉ một màu rêu xanh
Biết vua Trần ngồi đó
Một đường vân vòng quanh
Biết Ức Trai oan khổ
Biển cồn anh hẳn nhớ
Tiếng nước nguồn Hải Vân
Nói những lời đá vỡ
Phận trắng chiều Ngọc Hân
Vẫn những lời của đá
Vạng vọng ngàn xưa sau
Giọt lệ tám vua Lý
Kết ngọc còn kêu đau
Lời đề tặng
gửi em Ngọc
Tập thơ một đời
tôi gửi tặng một người
Tự lĩnh án chung thân trong tiếc hận
Một thời xanh và một khoảng quê hồng
Chịu xoá sạch vì ngang duyên trái phận
Vạch nét hằn sâu đáy mắt mê cung
Như hòn núi vọng vô phương hạnh phúc
Bao năm đau kết thành viên ngọc huyền quang
Ai biết nằm đâu?
– Dáng màu vi diệu ấy?
Đứng im chìm, núi xám chít vành tang
Tôi may mắn gặp trăng sao trằn trọc
Nghe dòng thương…
tôi chép vội phút nguyên trinh
Là ánh chớp từ tâm linh bật khóc
Tặng lại người
…mê thiếp nghiệp oan tình.
Lời hẹn sông Hương
Em hẹn sông Hương
Em đến tắm
Nước khát chiều
………….sóng ngực em đâu
Còi tàu xa hút
Thuyền đi vắng
Sóng vuốt thân trần
……………..nép bến lau
Ngự Bình nhắn hộ vào mây trắng
Gợn nhớ lăn tăn khó bạc đầu.
Lời ru của anh
Thì tôi thức suốt canh tư
Canh năm bóng đổ sang giờ nửa đêm
Bèn ru ơi hỡi ấm êm
Ngờ đâu canh cánh nặng thêm nỗi này
Chập chờn quá vãng quờ tay
Chọn lời ru ngỡ đêm nay đêm rằm
Hai thân hai giọt lệ tằm
Giọt buông pha ngọt, giọt cầm thấm cay
Ru em cời mảnh trăng gầy
Đắp vai ai giữa đầm lầy sa chân
Ru em mượt lá thiên thần
Khó phai vệt xước tím bầm cành tơ
Ru em gối lẻ chăn hờ
Đừng soi gương cạn giếng chùa Tiên chơi
Ngủ đi em gió lạnh rồi
Mành the che ửa bóng người vào thu
Ngủ đi… mắt nhắm sương mù
Ngủ đi… sóng dựng song tù là xong
Lời ru thỏang gió động phòng
Gối tay bưng tóc khép vòng xót xa.
Mai sau dù có bao giờ
Bao giờ em xế về Em
Bão giông đọng giọt sương mềm cuối mi
Chợp ngủ đi – mê mê đi
Vồng đông mống bắc thấy gì nửa đêm.
Bao giờ anh xế về Em
Ôm cây cỏ đắng làm men cuối đời
Cung đàn hoàng tử ngậm ngùi
Nghĩ sao thuở ấy hé cười ánh trăng
Hôm nào em mở búp hằng
Hỏi sao ngọc bích còn lăn giữa đời
Thức qua hoa úa rã rời
Ngủ qua chiều nặng nắng rơi góc thềm.
Bao giờ phận xế về Em
Nắm tay được mấy hạt đêm Kim Kiều
Mấy là thương mấy là yêu
Mắt trăng thuở ấy mấy chiều đỏ hoe
Bao giờ em xế về quê
Cỏ xanh có khóc mộ thề mai sau.
Mê không có em
Anh mê em không bao giờ có
Có bao giờ em nở tròn đêm
Biết ai về nổi hư huyền
Để tôi xiết chặt mấy miền tịnh không
Mắt em cứ sắc như nung
Môi em mở đến tận cùng ảo mê
Hồ nghe động bóng em về
Lại hôn chấp chới, lại kề lửng lơ
Tóc em thoảng gió mây hờ
Lửa mong chưa tắt hương chờ còn say
Mơ khuya chợt tỉnh phút giây
Rã vòng tay quấn… vòng tay quấn mình.
Mong mỏi
Em về chia hết trầu cau
Anh đi chia nửa câu đầu cho ai
Là câu thưa với đất trời
Nhờ ơn bác mẹ thành đôi từ ngày
Em về bác mẹ vui ngay
Anh đi làng xóm nhớ ngây dạ buồn
Em về trải rạ êm đường
Anh đi manh áo phố phường bụi pha
Em về én thức canh ba
Anh đi lưới nhện nhập nhoà theo đi
Em về chữ phận yên vì
Chữ duyên anh xé
chữ nghì em vương
Ước sao dàu nát đoạn đường
Anh đi bão táp phải nhường heo may
Thoảng hơi sương lạnh má gầy
Duyên em quyết tái sinh ngày… còn không…
Một lời quan họ
Có mấy dòng sông vòng chảy ngược
Mà em xuôi mãi xuống Tào Khê
Đến đâu là cõi không đầy ải
Đôi mảnh hồn ngây lạc lối về
Cứ đuổi tìm nhau
nhầu bến tạnh
Đắm dòng sông vắng
lặng luồng mê
Em buồn ngủ lắm
Anh còn thức
Tìm mắt em thẳm nhớ chưa về
Thôi đợi sang chiều sương rủ khói
Lơ thơ che mặt thẹn sông Cầu
Một lời quan họ bay lên dốc
Anh chớ dìm em đêm nén đau.
Một mình
Dường như
cánh gió không bay
Lời ca không tắt
Rượu đầy không men
Dường như biết lại không quen
Một mình tôi,
một mình em,
lạ thường
Dường như trăng chếch cuối tường
Tiếng gà tiễn biệt,
đêm trường lặng im.
Mới
Đôi vợ chồng mới cưới đêm qua
Sớm dậy giặc bổ vây
Đạn réo đầu nhà
Đôi lứa xuống hầm bí mật
Tiếng cuốc bổ miệng hầm bần bật
Như quỷ nhập tràng
Nậy nắp áo quan
Dựng người còn sống
Một mũi kim luồn nhanh qua xương sống
Yêu nhau phải chết cùng nhau
Tay rờ chuôi lựu đạn
Người vợ lắc đầu
Yêu nhau phải sống
Hầm bật nắp, vợ lao lên
Một cơn gió lốc
Lựu đạn nổ, giặc vài tên lăn lóc
Còn, xô nhau theo mớ tóc đen
Một tràng tiểu liên
Im lặng
Nép xó hầm người chồng nghe vẳng
Lời đầu tiên rủ rỉ đêm qua
Mấy năm sau
Người chồng đi lấy vợ
Yêu nhau thực thà
Chợt một hôm nghe thoáng lời ca
Ngày cũ
Quay nhìn vợ trẻ hiền như cánh hoa
Anh nói như người say
“Một suối máu nở thành em hôm nay
Yêu em sao cho vừa
Với tình cao cả ngày xưa ?”
Anh càng nói càng ngả đầu lơ mơ
Trên vai mềm vợ mới
Người sống nói nhiều
Người chết không nói nữa
Từ nơi vô cùng
Chỉ gật đầu cười nụ
Nghe tiếng đời thao thao lý sự
Trên nắm xương gửi lại đã tan dần.
Mùa xuân đến rồi đây
I.
Mẹ chẵn năm mươi tuổi
Gái đầu lòng hai mươi
Là bấy nhiêu đêm dài
Mỗi Tết một tảng đá
Chồng lên hai cuộc đời
Mẹ héo quắt xoan rụng
Con gày queo cọc bờ
Áo mẹ: manh tải rách
Quần con: lá chuối khô
Bảy mươi mùa xuân không xuân
Bảy mươi năm cùng tháng tận
Dòng sông Nhị ơi! Con cò lận đận
Bãi ngô dài cát trắng
Lòng sông cuốn nặng
Phù sa
Nước mắt mẹ con ta
Chảy ra ngoài biển rộng
Réo lên đầu sóng
Đùn đùn mây đen
Mưa lọt mái nhà rách thủng
Mưa thốc xuống tầu chuối khô
Ướt đẫm manh tải
Mẹ con nằm trong đêm mưa
Nằm trong nước mắt đỏ như máu
Nằm trong nước sông đầy bùn nhơ
Dòng sông Nhị ơi! Lúa mượt hai bờ
Địa chủ đứng trên đê
Mắt ngầu hổ dữ
Nó giơ gậy chỉ ngang
Thôn làng ruộng bãi
Hình nó cắm trên đê
Đen bóng quạ trăm nghìn năm nặng nề
Miền quê
Yêu dấu
Nó đứng trên đê
Gậy chắn ngang cổ họng
Mẹ con còn biết nói gì
Nước mắt lại rơi từng vũng
Lầy lội cát khô
Quần con ngày một xác xơ
Áo mẹ ngày thêm vụn nát
Đói bụng nuốt rau sam chát
Cơm xin một bát
Làm ba ngày ròng
Thóc lúa ngoài đồng
Ngựa trâu gà lợn
Chui vào cổng lớn
Chánh Ước, Hàn Mô
Cái mõm khổng lồ
Dần mòn
Mất hút
Dòng sông Nhị ơi! Cánh buồm cao vút
Xông ra cửa bể Thái Bình
Hãy gọi bốn phương ta nổi trận lôi đình
Thảm này lật ngửa trời xanh
Mà kêu mà thét mà giành đất quê
Thảm này gió xoáy ngọn tre
Mà đè nó xuống
Mà băm cho vụn
Mà đạp bay đi
Cái bóng thằng chúa đất trên đê
Dòng sông cát đỏ trở về
Hát dưới chân lúa
Nước mắt không trôi ra biển nữa
Chỉ còn dòng sông chan chứa
Ánh trời
Của mẹ con tôi
II.
Dòng sông Nhị ơi! Mùa xuân năm nay
Mẹ đứng lên đây
Tóc trắng khăn lang nhớ ngày chồng chết
Đầu mẹ cao bằng mây
Chân con vần mặt đất
Giơ thẳng lên trời hai cánh tay
Hai nắm đấm
Đựng bảy mươi năm tội ác chúng mày
Hai nắm đấm
Hôm nay mở tung
Tháo cũi sổ lồng
Cho cánh phượng hoàng bay.
Manh tải rách tất tả về đây!
Lá chuối khô xoàn xoạt về đây!
Xác chồng tao chết khô bên vựa thóc đầy
Sừng sững đứng lên đây!
Con gái tao ngày mười sáu tuổi
Mà hồng, mắt sáng, tròn cổ tay
Mày dằn lên sập gụ này
Tiếng kêu thét dồn vào cuống họng
Bây giờ bật thét ra đây!
Năm sào ruộng lúa đang ngậm sữa
Có đàn cò trắng loáng bay
Mất về tay bọn mày ác bá
Nằm nén đau, bơ phờ tóc xõa
Hôm nay trỗi dậy rồi đây!
Cả đàn cò trắng
Góp nắng góp gió
Cũng về quần tụ
Dưới tay áo đỏ
Đảng ta đây!
Tất cả! Tất cả
Tuổi trẻ mùa xuân đất nước
Hét lên tội trạng lũ mày!
Thân mày phải gục đầu xuống
Thân mày phải cuộn tròn đầy sông lúa
Đếm từng giọt nước mắt mẹ con tao
Xác mày phải vùi sâu đầy ruộng
Đếm từng giọt mồ hôi dân cày khát khao
Mắt mày phải mở nhìn cho rõ
Bảy huyệt tối đen mày đã đào
Mày đã chôn nông dân xuống đất
Nay người chết vùng dậy
Nắm cổ chúng bay lấp đất vào!
III.
Dòng sông Nhị ơi! Mùa xuân đến rồi đây
Mẹ con được chia: hai gánh thóc đầy
Một góc nhà Chanh Ước cột ôm hai vòng tay
Và cái sập gụ
Mẹ con đêm đầu tiên nằm ngủ
Ruỗi chân ruỗi tay
Đường gân rạo rực
Thớ thịt nở nang
Nhắm mắt thấy xóm làng
Rước kiệu rước cờ thơm lừng cơm mới
Nửa đêm, con mê hoảng chợt ngồi lên
Sập này như sóng ngả nghiêng
Bóng thằng quỷ đó kề bên
Nhăn nhở!
Không! Con ơi! Mẹ đây
Ác bá không còn nữa
Con gối đầu lên tay mẹ ngủ yên
Sập gụ bốn bên
Thênh thang vững chãi
Nằm trên sập như nằm trên bãi
Trông lên trời rộng mây cao
Tai nghe lúa hát rì rào
Nằm trên sập như nằm trên đất nước
Đất nước ta giành lại được
Đồng quê ta thẳng tắp bờ đê
Bóng quạ đen bao năm nặng nề
Con đê dài lượn chân mây
Nối làng kia nối xóm này
Chạy đua với cánh buồm tung ra biển lớn
Bóng anh du kích cầm ngang súng
Chót vót bờ đê
Canh giữ đất quê
Cho con gái mẹ ngày mai dậy
Đi cấy đồng Mơ
tối trở về
Đem theo trong mắt dòng sông Nhị
In bóng người trai mới hẹn thề
Nén linh hương
Khấn hương hồn vợ Lê Hoàng Yến
Đã hẳn em về xa mê tâm linh
Sao còn đứng nghiêng khói thiêng vươn mình
Đã hẳn em lên thượng tầng khinh thanh
Sao còn rưng rưng cỏ mồ bình minh
Đã hẳn em bay cõi im – vô – cực
Sao còn mưa mau quất đau lá cành
Em hết phiên canh tổng kho thế tình
Sao còn nhập siêu nhiều chiêm bao anh
Anh vâng ý em vâng mệnh
Đào Hồng
Cưới người kế em hồi môn nắng đông
Xóa nhanh quầng thâm nhặt thầm sợi tóc
Từ hôm em đi ghi âm cười khóc
Ghi nét mày chau ghi sắc môi nồng
Băng ngắn mật gấu băng dài mật ong
Một thời yêu anh
Một thời…
… như không.
Nếu anh còn trẻ
Nếu anh còn trẻ như năm cũ
Quyết đón em về sống với anh
Những buổi chiều buồn phơ phất lại
Anh đàn em hát níu xuân xanh
Nhưng thuyền em buộc bờ sông hận
Anh chẳng quay về bến trúc thương
Năm tháng em ca trong ánh nguyệt
Bao giờ em hết nợ Tầm Dương?
Nếu có ngày mai anh trở gót
Quay về thăm lại bến thu xa
Thì đôi mái tóc không xanh nữa
Mây trắng đêm vàng sẽ thướt tha
Hoàng Cầm là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp. Ông là một trong những nhà thơ luôn đi tìm những cái mới trong sáng tác, mỗi bài thơ ông trên thi đàn luôn sáng tạo và mang đậm chất thơ của ông.