Khuất Nguyên 屈原 (khoảng 340-278 TCN), tên là Bình, tự là Nguyên, người nước Sở thời Chiến quốc. Ông là nhà thơ vĩ đại và sớm nhất trong lịch sử văn học Trung Quốc. Những tác phẩm tiêu biểu của ông gồm: Ly tao, Cửu ca, Thiên vấn, Cửu chương. Những tác phẩm này phản ánh lý tưởng cao đẹp và tinh thần bất khuất của ông. Trong sáng tác, Khuất Nguyên thường vận dụng nhiều thần thoại, truyền thuyết với trí tưởng tượng phong phú, ngôn ngữ trong sáng, bay bổng. Sáng tác của Khuất Nguyên là mẫu mực của thơ ca lãng mạn cổ đại Trung Quốc.
Bốc cư 卜居 • Coi bói
屈原既放，三年不得復見。竭知盡忠而蔽障于讒。心煩慮亂，不知所從。乃往見太卜鄭詹尹曰：「餘有所疑，願因先生決之。」詹尹乃端策拂龜，曰：「君將何以教之？」
屈原曰：「吾寧悃悃款款，樸以忠乎，將送往勞來，斯無窮乎？寧誅鋤草茅以力耕乎，將遊大人以成名乎？寧正言不諱以危身乎，將從俗富貴以偷生乎？寧超然高舉以保真乎，將哫訾栗斯，喔咿儒兒，以事婦人乎？寧廉潔正直以自清乎，將突梯滑稽，如脂如韋，以絜楹乎？寧昂昂若千里之駒乎，將泛泛若水中之鳧，與波上下，偷以全吾軀乎？寧與騏驥亢軛乎，將隨駑馬之跡乎？寧與黃鵠比翼乎，將與雞鶩爭食乎？此孰吉孰兇？何去何從？世溷濁而不清：蟬翼為重，千鈞為輕；黃鐘毀棄，瓦釜雷鳴；讒人高張，賢士無名。吁嗟默默兮，誰知吾之廉貞！」
詹尹乃釋策而謝曰：「夫尺有所短，寸有所長；物有所不足，智有所不明；數有所不逮，神有所不通。用君之心，行君之意。龜策誠不能知此事。」
Bốc cư
Khuất Nguyên ký phóng, tam niên bất đắc phục kiến. Kiệt tri tận trung nhi tế chướng vu sàm. Tâm phiền lự loạn, bất tri sở tòng. Nãi vãng kiến thái bốc trịnh Chiêm Doãn viết: “Dư hữu sở nghi, nguyện nhân tiên sinh quyết chi.” Chiêm Doãn nãi đoan sách phất quy, viết: “Quân tướng hà dĩ giáo chi?”
Khuất Nguyên viết: “Ngô ninh khổn khổn khoản khoản, phác dĩ trung hồ, tương tống vãng lao lai, tư vô cùng hồ? Ninh tru sừ thảo mao dĩ lực canh hồ, tương du đại nhân dĩ thành danh hồ? Ninh chính ngôn bất huý dĩ nguy thân hồ, tương tòng tục phú quý dĩ thâu sinh hồ? Ninh siêu nhiên cao cử dĩ bảo chân hồ, tương túc tý lật tư, ốc y nho nhi, dĩ sự phụ nhân hồ? Ninh liêm khiết chính trực dĩ tự thanh hồ, tương đột thê hoạt kê, như chỉ như vi, dĩ khiết doanh hồ? Ninh ngang ngang nhược thiên lý chi câu hồ, tương phiếm phiếm nhược thuỷ trung chi phù, dữ ba thượng hạ, thâu dĩ toàn ngô khu hồ? Ninh dữ kỳ ký cang ách hồ, tương tuỳ nô mã chi tích hồ? Ninh dữ hoàng hộc tỷ dực hồ, tương dữ kê vụ tranh thực hồ? Thử thục cát thục hung? Hà khứ hà tòng? Thế hỗn trọc nhi bất thanh: thiền dực vi trọng, thiên quân vi khinh; hoàng chung huỷ khí, ngoã phủ lôi minh; sàm nhân cao trương, hiền sĩ vô danh. Hu ta mặc mặc hề, thuỳ tri ngô chi liêm trinh!”
Chiêm Doãn nãi thích sách nhi tạ viết: “Phù xích hữu sở đoản, thốn hữu sở trường; vật hữu sở bất túc, trí hữu sở bất minh; số hữu sở bất đãi, thần hữu sở bất thông. Dụng quân chi tâm, hành quân chi ý. Quy sách thành bất năng tri thử sự.”
Ly tao 離騷 • Nỗi sầu ly biệt
帝高陽之苗裔兮，
朕皇考曰伯庸；
攝提貞于孟陬兮，
惟庚寅吾以降；
皇覽揆余于初度兮，
肇錫余以嘉名；
名余曰正則兮，
字余曰靈均；
紛吾既有此內美兮，
又重之以修能；
扈江離與辟芷兮，
紉秋蘭以為佩；
汩余若將不及兮，
恐年歲之不吾與；
朝搴阰之木蘭兮，
夕攬洲之宿莽；
日月忽其不淹兮，
春與秋其代序；
惟草木之零落兮，
恐美人之遲暮；
不撫壯而棄穢兮，
何不改乎此度？
乘騏驥以馳騁兮，
來吾導夫先路。
昔三後之純粹兮，
固眾芳之所在；
雜申椒與菌桂兮，
豈維紉夫蕙芷；
彼堯舜之耿介兮，
既遵道而得路；
何桀紂之猖披兮，
夫唯捷徑以窘；
惟夫党人之偷樂兮，
路幽昧以險隘；
豈余身之憚殃兮，
恐皇輿之敗績；
忽奔走以先後兮，
及前王之踵武；
荃不察余之中情兮，
反信饞而齌怒；
余固知謇謇之為患兮，
忍而不能舍也；
指九天以為正兮，
夫唯靈修之故也；
日黃昏以為期兮，
羌中道而改路。
初既與余成言兮，
後悔遁而有他；
余既不難夫離別兮，
傷靈修之數化。
余既茲蘭之九畹兮，
又樹蕙之百畝；
畦留夷與揭車兮，
雜度蘅與方芷；
冀枝葉之峻茂兮，
願俟時乎吾將刈；
雖萎絕其亦何傷兮，
哀眾芳之蕪穢；
眾皆競進以貪婪兮，
憑不厭乎求索；
羌內恕己以量人兮，
各興心而嫉妒；
忽馳騖以追逐兮，
非余心之所急；
老冉冉其將至兮，
恐修名之不立；
朝飲木蘭之墜露兮，
夕餐秋菊之落英；
苟余情其信姱以練要兮，
長顑頷亦何傷；
攬木根以結芷兮，
貫薜荔之落蕊；
矯菌桂以紉蕙兮，
索胡繩之纚纚；
謇吾法夫前修兮，
非世俗之所服；
雖不周於今之人兮，
願依彭鹹之遺則！
長太息以掩涕兮，
哀民生之多艱；
余雖好修姱以鞿羈兮，
謇朝誶而夕替；
既替余以蕙纕兮，
又申之以攬芷；
亦余心之所善兮，
雖九死其猶未悔；
怨靈脩之浩蕩兮，
終不察夫民心。
眾女疾余之蛾眉兮，
謠諑謂余以善淫；
固時俗之工巧兮，
偭規矩而改錯；
背繩墨以追曲兮，
競周容以為度；
忳郁邑余挓傺兮，
吾獨窮困乎此時也；
寧溘死以流亡兮，
余不忍為此態；
鷙鳥之不群兮，
自前世而固然；
何方圜之能周兮，
夫孰異道而相安；
屈心而抑志兮，
忍尤而攘詬；
伏清白以死直兮，
固前聖之所厚。
悔相道之不察兮，
延佇乎吾將反；
回朕車以複路兮，
及行迷之未遠；
步余馬于蘭皋兮，
馳椒丘且焉止息；
進不入以離尤兮，
退將複修吾初服；
制芰荷以為衣兮，
集芙蓉以為裳；
不吾知其亦已兮，
苟余情其信芳；
高余冠之岌岌兮，
長余佩之陸離；
芳與澤其雜糅兮，
唯昭質其猶未虧；
忽反顧以遊目兮，
將往觀乎四荒；
佩繽紛其繁飾兮，
芳菲菲其彌章；
民生各有所樂兮，
余獨好修以為常；
雖體解吾猶未變兮，
豈余心之可懲。
女嬃之嬋媛兮，
申申其詈予。
曰：「鮌婞直以亡身兮，
終然殀乎羽之野；
汝何博謇而好修兮，
紛獨有此姱節；
薋菉葹以盈室兮，
判獨離而不服；
眾不可戶說兮，
孰雲察余之中情；
世並舉而好朋兮，
夫何煢獨而不予聽。」
依前聖以節中兮，
喟憑心而曆茲；
濟沅湘以南征兮，
就重華而陳詞：
「啟《九辯》與《九歌》兮，
夏康娛以自縱；
不顧難以圖後兮，
五子用乎家巷；
羿淫遊以佚畋兮，
又好射夫封狐；
固亂流其鮮終兮，
浞又貪夫厥家；
澆身被服強圉兮，
縱欲而不忍；
日康娛而自忘兮，
厥首用夫顛隕；
夏桀之常違兮，
乃遂焉而逢殃；
後辛之菹醢兮，
殷宗用之不長；
湯禹儼而祗敬兮，
周論道而莫差；
舉賢才而授能兮，
循繩墨而不頗；
皇天無私阿兮，
攬民德焉錯輔；
夫維聖哲以茂行兮，
苟得用此下土；
瞻前而顧後兮，
相觀民之計極；
夫孰非義而可用兮，
孰非善而可服；
阽余身而危死兮，
攬余初其猶未悔；
不量鑿而正枘兮，
固前修以菹醢。」
曾歔欷余鬱邑兮，
哀朕時之不當；
攬茹蕙以掩涕兮，
霑余襟之浪浪。
跪敷衽以陳詞兮，
耿吾既得中正；
駟玉虯以乘鷖兮，
溘埃風余上征；
朝發軔於蒼梧兮，
夕余至乎縣圃；
欲少留此靈瑣兮，
日忽忽其將暮；
吾令羲和弭節兮，
望崦嵫而匆迫；
路曼曼其修遠兮，
吾將上下而求索；
飲余馬于咸池兮，
總余轡乎扶桑；
折若木以拂日兮，
聊逍遙以相羊；
前望舒使先驅兮，
後飛廉使奔屬；
鸞皇為余先戒兮，
雷師告余以未具；
吾令鳳鳥飛騰夕，
繼之以日夜；
飄風屯其相離兮，
帥雲霓而來禦；
紛總總其離合兮，
斑陸離其上下；
吾令帝閽開關兮，
倚閶闔而望予；
時曖曖其將罷兮，
結幽蘭而延佇；
世溷濁而不分兮，
好蔽美而嫉妒。
朝吾將濟於白水兮，
登閬風而紲馬；
忽反顧以流涕兮，
哀高丘之無女；
溘吾遊此春宮兮，
折瓊枝以繼佩；
及榮華之未落兮，
相下女之可詒；
吾令豐隆乘雲兮，
求宓妃之所在；
解佩纕以結言兮，
吾令蹇修以為理；
紛總總其離合兮，
忽緯繣其難遷；
夕歸次於窮石兮，
朝濯發乎洧盤；
保厥美以驕傲兮，
日康娛以淫遊；
雖信美而無禮兮，
來違棄而改求；
覽相觀於四極兮，
周流乎天余乃下；
望瑤台之偃蹇兮，
見有娀之佚女；
吾令鴆為媒兮，
鴆告余以不好；
雄鳩之鳴逝兮，
余猶惡其佻巧；
心猶豫而狐疑兮，
欲自適而不可；
鳳皇既受詒兮，
恐高辛之先我；
欲遠集而無所適兮，
聊浮遊以逍遙；
及少康之未家兮，
留有虞之二姚；
理弱而媒拙兮，
恐導言之不固；
世溷濁而嫉賢兮，
好蔽美而稱惡；
閨中既已邃遠兮，
哲王又不寤；
懷朕情而不發兮，
余焉能忍此終古。
索藑茅以筳篿兮，
命靈氛為余占之；
曰：兩美其必合兮，
孰信修而慕之；
思九州之博大兮，
豈惟是其有女？
曰：勉遠逝而無狐疑兮，
孰求美而釋女？
何所獨無芳草兮，
爾何懷乎故宇；
世幽昧以昡曜兮，
孰雲察余之善惡；
民好惡其不同兮，
惟此黨人其獨異；
戶服艾以盈要兮，
謂幽蘭其不可佩；
覽察草木其猶未得兮，
豈珵美之能當？
蘇糞壤以充幃兮，
謂申椒其不芳。
欲從靈氛之吉占兮，
心猶豫而狐疑；
巫鹹將夕降兮，
懷椒糈而要之；
百神翳其備降兮，
九疑繽其並迎；
皇剡剡其揚靈兮，
告余以吉故；
曰：勉升降以上下兮，
求□鑊之所同；
湯禹嚴而求合兮，
摯咎繇而能調；
苟中情其好修兮，
又何必用夫行媒；
說操築于傅岩兮，
武丁用而不疑；
呂望之鼓刀兮，
遭周文而得舉；
甯戚之謳歌兮，
齊桓聞以該輔；
及年歲之未晏兮，
時亦猶其未央；
恐鵜鴃之先鳴兮，
使夫百草為之不芳；
何瓊佩之偃蹇兮，
眾薆然而蔽之；
惟此黨人之不諒兮，
恐嫉妒而折之；
時繽紛其變易兮，
又何可以淹留；
蘭芷變而不芳兮，
荃蕙化而為茅；
何昔日之芳草兮，
今直為此蕭艾也；
豈其有他故兮，
莫好修之害也；
余既以蘭為可侍兮，
羌無實而容長；
委厥美以從俗兮，
苟得列乎眾芳；
椒專佞以慢韜兮，
樧又欲充夫佩幃；
既幹進而務入兮，
又何芳之能祗；
固時俗之流從兮，
又孰能無變化；
覽椒蘭其若茲兮，
又況揭車與江離；
惟茲佩之可貴兮，
委厥美而曆茲；
芳菲菲而難虧兮，
芬至今猶未沫；
和調度以自娛兮，
聊浮遊而求女；
及余飾之方壯兮，
周流觀乎上下。
靈芬既告余以吉占兮，
曆吉日乎吾將行；
折瓊枝以為羞兮，
精瓊爢以為粻；
為余駕飛龍兮，
雜瑤象以為車；
何離心之可同兮，
吾將遠逝以自疏；
邅吾道夫昆侖兮，
路修遠以周流；
揚雲霓之晻藹兮，
鳴玉鸞之啾啾；
朝發軔于天津兮，
夕余至乎西極；
鳳皇翼其承旗兮，
高翱翔之翼翼；
乎吾行此流沙兮，
遵赤水而容與；
麾蛟龍使梁津兮，
詔西皇使涉予；
路修遠以多艱兮，
騰眾車使徑待；
路不周以左轉兮，
指西海以為期；
屯余車其千乘兮，
齊玉軑而並馳；
駕八龍之蜿蜿兮，
載雲旗之委蛇；
抑志而弭節兮，
神高馳之邈邈；
奏《九歌》而舞《韶》兮，
聊假日以媮樂；
陟升皇之赫戲兮，
忽臨睨夫舊鄉；
仆夫悲余馬懷兮，
蜷局顧而不行。
亂曰：已矣哉，
國無人莫我知兮，
又何懷乎故都；
既莫足為美政兮，
吾將從彭咸之所居。
Ly tao
Ðế Cao Dương chi miêu duệ hề,
Trẫm hoàng khảo viết Bá Dung.
Nhiếp đề trinh vu mạnh trâu hề,
Duy Canh Dần ngô dĩ giáng.
Hoàng lẫm quỹ dư sơ độ hề,
Triệu tích dư dĩ gia danh.
Danh dư viết Chính Tắc hề,
Tự dư viết Linh Quân.
Phân ngô ký hữu thử nội mỹ hề,
Hựu trùng chi dĩ tu năng.
Hỗ giang ly dữ tịch chi hề,
Nhẫn thu lan dĩ vi bội.
Cốt dư nhược tương bất cập hề,
Khủng niên tuế chi bất ngô dữ.
Triệu khiên tì chi Mộc lan hề,
Tịch lãm châu chi túc mụ.
Nhật nguyệt hốt kỳ bất yêm hề,
Xuân dữ thu kỳ đại tư.
Duy thảo mộc chi linh lạc hề,
Khủng mỹ nhân chi trì mộ.
Bất phủ tráng nhi khí uế hề,
Hà bất cải hồ thử độ?
Thừa kỳ ký dĩ trì sính hề,
Lai ngô đạo phù tiên lộ.
Tích tam hậu chi thuần tuý hề,
Cố chúng phương chi sở tại.
Tạp thân tiêu dữ khuẩn quế hề,
Khởi duy nhân phù huệ chi.
Bỉ Nghiêu Thuấn chi cảnh giới hề,
Ký tuân đạo nhi đắc lộ.
Hà Kiệt Trụ chi xương phỉ hề,
Phù duy tiệp kính dĩ quẫn bộ.
Duy phù đảng nhân chi du lạc hề,
Lộ u muội dĩ hiểm ải.
Khởi dư thân chi đạn ương hề,
Khủng hoàng dư chi bại tích.
Hốt bôn tẩu dĩ tiên hậu hề,
Cập tiền vương chi chủng vũ.
Thuyên bất sát dư chi trung tình hề,
Phản tín sàm nhi tễ nộ.
Dư cố tri kiển kiển chi vi hoạn hề,
Nhẫn chi bất năng xả dã.
Chi cửu thiên dĩ vi chính hề,
Phù duy linh tu chi cố dã.
Viết hoàng hôn dĩ vi kỳ hề,
Khương trung đạo nhi cải lộ.
Sơ ký dữ dư thành ngôn hề,
Hậu hối độn nhi hữu tha.
Dư bất nan phù ly biệt hề,
Thương linh tu chi sắc hoá.
Dư ký tư lan chi cửu uyển hề,
Hựu thụ huệ chi bách mẫu.
Huề lưu di dữ yết xa hề,
Tạp đỗ hành dữ phương chi.
Ký chi diệp chi tuấn mậu hề,
Nguyện sĩ thì hồ ngô tương ngải.
Tuy uỷ tuyệt kỳ diệc hà thương hề,
Ai chúng phương chi vu uế.
Chúng giai cạnh tiến dĩ tham lam hề,
Bằng bất yếm hồ câu sách.
Khương nội thứ ký dĩ lượng nhân hề,
Các hưng tâm nhi tật đố.
Hốt trì vụ dĩ truy trục hề,
Phi dư tâm chi sở cấp.
Lão nhiễm nhiễm kỳ tương chí hề,
Khủng tu danh chi bất lập.
Triêu ẩm mộc lan chi truỵ lộ hề,
Tịch xan thu cúc chi lạc anh.
Cẩu dư tình kỳ tín khoá dĩ luyện yếu hề,
Trường kham hạm diệc hà thương!
Lãm mộc căn dĩ kết chỉ hề,
Quán bệ lệ chi lạc nhị.
Kiều khuẩn quế dĩ nhân huệ hề,
Tác hồ thằng chi sỉ sỉ.
Kiển ngô pháp phủ tiền tu hề,
Phi thế tục chi sở phục!
Tuy bất chu ư kim chi nhân hề,
Nguyện y Bành Hàm chi di tắc.
Trường thái tức dĩ yểm thế hề,
Ai dân sinh chi đa gian.
Du tuy hiếu tu khoá dĩ cơ ky hề,
Kiển triêu đốt nhi tịch thế.
Kỳ thế dư dĩ huệ tương hề,
Hựu thân chi dĩ lãm chi.
Diệc dư tâm chi sở thiện hề,
Tuy cửu tử kỳ do vị hối.
Oán linh tu chi hạo đãng hề,
Chung bất sát phù dân tâm.
Chúng nữ tật dư chi nga mi hề,
Dao trác vị dư dĩ thiện dâm.
Cố thì tục chi công xảo hề,
Miến quy củ nhi cải thố.
Bội thằng mặc dĩ truỵ khúc hề,
Cạnh chu dung dĩ vi độ.
Ðồn uất ấp dư sá sế hề,
Ngô độc cùng khốn thử thì dã.
Ninh khạp tử dĩ lưu vong hề,
Dư bất nhẫn vy thử thái;
Chí điểu chi bất quân hề,
Tự tiền thế nhi cố nhiên.
Hà phương viên chi năng chu hề,
Phù thục dị đạo nhi tương yên!
Khuất tâm nhi ức chí hề,
Nhẫn vưu nhi nhương cấu.
Phục thanh bạch dĩ tử trực hề,
Cố tiền thành chi sở hậu.
Hối tướng đạo chi bất sát hề,
Diên trữ hồ ngô tương phản!
Hồi trẫm xa dĩ phục lộ hề,
Cập hành mê chi vị viễn,
Bộ dư Mã u lan cao hề,
Trì tiêu khâu thả yên chi tức.
Tiến bất nhập dĩ ly vưu hề,
Thoái tương phục tu ngô sơ phục.
Chế kỳ hà dĩ vi y hề,
Tập phù dung dĩ vi thường.
Bất ngô tri kỳ diệc dĩ hề,
Cẩu dư tình kỳ tín phương.
Cao dư quan chi ngập ngập hề,
Trường dư bội chi lục ly.
Phương dữ trạch kỳ tạp nữu hề,
Duy chiêu chất kỳ do vị khuy.
Hốt phản cố dĩ du mục hề,
Tương vãng quan hồ tư hoang.
Bội bân phân kỳ phồn sức hề,
Phương phi phi kỳ di chương.
Dân sinh các hữu sở nhạo hề,
Dư độc hiếu tu dĩ vi thường.
Tuy thế giải ngô do vị biến hề,
Khởi dư tâm chi khả trừng.
Nữ tu chi thiền viên hề,
Thân thân kỳ lệ dư.
Viết: “Cổn hãnh trực dĩ vong thân hề,
Chung nhiên yểu hồ Vũ chi dã.
Nhữ hà bác kiển nhi hiếu tu hề,
Phân độc hữu thử khoá tiết.
Tư lục thi dĩ doanh thân hề,
Phán độc ly nhi bất phục.
Chúng bất khả hộ thuyết hề,
Thục vân sát dư chi trung tình?
Thế tịnh cử nhi hiếu bằng hề,
Phù hà quynh độc nhi bất dư thính”.
Y tiền thánh dĩ tiết trung hề,
Khoái bằng tâm nhi lịch tư.
Tế Nguyên Tương dĩ nam chinh hề,
Tựu Trùng Hoa nhi trần từ.
Khải “cửu biện” dữ “cửu ca” hề,
Hạ Khang nhu dĩ tự túng.
Bất cố nạn dĩ đồ hậu hề,
Ngũ tử dụng thất hồ gia hạng.
Nghệ dâm tu dĩ dật điền hề,
Hựu hiếu xạ phù phong hồ.
Cố loạn lưu kỳ tiển chung hề,
Xác hựu tham phù quyết gia.
Ngáo thân bị phục cường ngữ hề,
Túng dục nhi bất nhẫn.
Nhật khang ngu nhi tự vong hề,
Quyết thủ dụng phù điên vẫn.
Hạ Kiệt chi thường vi hề,
Nãi toại yên nhi phùng ương.
Hậu Tân chi trư hải hề,
Ân tông dụng chi bất trường.
Thang, Vũ nghiễm nhi chi kính hề,
Chu luận đạo nhi mạc sai.
Cử hiền tài nhi thụ năng hề,
Tùng thằng mặc nhi bất pha.
Hoàng thiên vô tư a hề,
Lãm dân đức yên thố phụ.
Phù duy thánh triết dĩ mậu hạnh hề,
Cẩu đắc dụng thử hạ thổ.
Chiêm tiền nhi cố hậu hề,
Tướng quan dân chi kế cực.
Phù thục phi nghĩa nhi khả dụng hề?
Thục phi thiên nhi khả phục?
Ðiếm dư thân nhi nguy tử hề,
Lãm dư sơ kỳ do vị hối.
Bất lượng tạc nhi chính nhuế hề,
Cố tiền tu dĩ trư hải.
Tăng hư hi dư uất ấp hề,
Ai trẫm thì chi bất đáng.
Lãm nhự huệ dĩ yểm thế hề,
Chiêm dư khâm chi lãng lãng.
Quy phu nhẫm dĩ trần từ hề,
Cảnh ngô ký đắc thử trung chính.
Tứ ngọc cù dĩ thừa ế hề,
Kháp ai phong dư thượng chinh.
Triêu phát nhẫn ư Thương Ngô hề,
Tịch dư chi hồ Huyền Phố.
Dục thiểu lưu thử linh toả hề,
Nhật hốt hốt kỳ tương mộ.
Ngô linh Hy Hoà nhĩ tiết hề,
Vọng Yêm – tu nhi vật bách.
Lộ man man kỳ tu viễn hề,
Ngô tương thượng hạ nhi cầu sách.
Ẩm dư mã ư Hàm – trì hề,
Tổng dư bí hồ phù tang.
Chước nhược mộc dĩ phất nhật hề,
Liêu tiêu diêu dĩ tương dương.
Tiền Vọng Thư sử tiên khu hề,
Hậu Phi Liêm sứ bôn chúc.
Loan hoàng vị dư tiên giới hề,
Lôi sư cáo dư dĩ vi cụ.
Ngô linh phượng điểu phi đằng hề,
Kế chi dĩ nhật dạ.
Phiêu phong đồn kỳ tương ly hề,
Suất vân nghê nhi lại nhạ.
Phân tổng tổng kỳ ly hợp hề,
Ban dục ly kỳ thượng hạ.
Ngô linh Ðế hôn khai quan hề,
Ỷ xương hạp nhi vọng dư.
Thì ái ái kỳ tương bãi hề,
Kết u lan nhi diên trữ.
Thế hỗn trọc nhi bất phân hề,
Hiếu tế mỹ nhi tật đố.
Triêu ngô tương tế ư Bạch thuỷ hề,
Ðăng Lãng phong nhi tiết mã.
Hốt phản cố dĩ lưu thế hề,
Ai cao khâu chi vô nữ.
Kháp ngô du thủ xuân cung hề,
Chiết quỳnh chi dĩ kế bội.
Cập vinh hoa chi vị lạc hề,
Tướng hạ nữ chi khả di.
Ngô linh Phong long thừa vân hề,
Cầu Phục phi chi sở tại.
Giải bội tương dĩ kết ngôn hề,
Ngô linh Kiến Tu dĩ vi lý.
Phân tổng tổng kỳ ly hợp hề,
Hốt vĩ hoạch kỳ nan thiên.
Tịch quy thứ ư Cùng thạch hề,
Triêu trạc phát hồ Vĩ bàn.
Bảo quyết mỹ dĩ kiêu ngạo hề,
Nhật khang ngu dĩ dâm du.
Tuy tín mỹ nhi vô lễ hề,
Lai vi khí nhi cải đầu.
Lãm tướng quan ư tứ cực hề,
Chu lưu hồ thiên dữ nãi hạ.
Vọng Dao đài chi yển kiển hề,
Kiến Hữu nhung chi dật nữ.
Ngô linh Trấm vi môi hề,
Trấm cáo dư dĩ bất hảo.
Hùng cưu chi minh thệ hề,
Dư do ố kỳ điêu xảo.
Tâm do dự nhi hồ nghi hề,
Dục tự thích nhi bất khả.
Phượng hoàng ký thụ di hề,
Khủng Cao Tân chi tiên ngã.
Dục viễn tập nhi vô sở chỉ hề,
Liêu phù du dĩ tiêu diêu.
Cập Thiếu Khang chi vị gia hề,
Lưu Hữu Ngu chi nhị diêu.
Lý nhược nhi môi chuyết hề,
Khủng đạo ngôn chi bất cố.
Thế hỗn trọc nhi tật hiền hề,
Hiếu tế mỹ nhi xưng ác.
Khuê trung ký dĩ thuý viễn hề,
Triết vương hựu bất ngộ.
Hoài trấm tình nhi bất phát hề,
Dư yên năng nhẫn dữ thử chung cổ.
Sách quỳnh mao dĩ đình chuyên hề,
Mệnh Linh Phân vị dư chiêm chi.
Viết: lưỡng mỹ kỳ tất hợp hề,
Thục tín tu nhi mộ chi?
Tư cửu châu chi bác đại hề,
Khởi duy thị kỳ hữu nữ?
Viết: miễn viễn thệ nhi vô hồ nghi hề,
Thục cầu mỹ nhi thích nhữ?
Hà sở độc vô phương thảo hề,
Nhĩ hà hoài hồ cố vũ.
Thế u muội, dĩ huyễn diệu hề,
Thục vân sát dư chi thiện ác?
Dân hiếu ố kỳ bất đồng hề,
Duy thử đảng nhân kỳ độc dị.
Hộ phục ngải dĩ doanh yêu hề,
Vị u lan kỳ bất khả bội.
Lâm sát thảo mộc kỳ do vị đắc hề,
Khởi trình mỹ chi năng đương.
Tổ phần nhưỡng dĩ sung vi hề,
Vị thân tiêu kỳ bất phương.
Dục tòng Linh phân chi cát chiêm hề,
Tâm do dự nhi hồ nghi.
Vu Hàm tương tịch giáng hề,
Hoài tiêu sở nhi yêu chi.
Bách thần ế kỳ bị giáng hề,
Cửu nghi bân kỳ tịnh nghênh.
Hoàng diễm diễm kỳ dương linh hề,
Cáo dư dĩ cát cố.
Viết: Miễn thăng giáng nhi thượng hạ hề,
Cầu củ hoạch chi sở đồng.
Thang Vũ nghiêm nhi cầu hợp hề,
Chí Cao Dao nhi năng điều.
Cẩu trung tình kỳ hiếu tu hề,
Hựu hà tất dụng phù hành môi?
Duyệt thao trúc ư Phó Nham hề,
Vũ Ðinh dụng nhi bất nghi.
Lã Vọng chi cổ đao hề,
Tao Chu Văn nhi đắc cử.
Ninh Thích chi âu ca hề,
Tề Hoàn văn dĩ cai phụ.
Cập niên tuế chi vị án hề,
Thì diệc do kỳ vị ương.
Khủng đề quyết chi tiên minh hề,
Sử phù bách thảo vị chi bất phương.
Hà quỳnh hội chi yển kiển hề,
Chúng ái nhiên nhi tế chi.
Duy thủ đảng nhân chi bất lượng hề,
Khủng tật đố nhi chiết chi.
Thì bân phân kỳ biến dịch hề,
Hựu hà khả dĩ yêm lưu.
Lan chỉ biến nhi bất phương hề,
Thuyên huệ hoá nhi vi mao.
Hà tích nhật chi phương thảo hề,
Kim trực vi thử tiêu ngải dã.
Khởi kỳ hữu tha cố hề,
Mạc hiếu tu chi hại dã.
Dự ký dĩ lan vi khả thị hề,
Khương vô thực nhi dung trường.
Uỷ quyết mỹ dĩ tòng tục hề,
Cẩu đắc liệt hồ chúng phương.
Tiêu chuyên nịnh dĩ mạn thao hề,
Sát hựu dục sung phù bội vi.
Ký can tiến nhi vụ nhập hề,
Hựu hà phương chi năng chi.
Cố thì tục chi lưu tòng hề,
Hựu thục năng vô biến hoá?
Lãm tiêu lan kỳ nhược tư hề,
Hựu huống yết xa dữ giang ly.
Duy tư bội chi khả quý hề,
Uỷ quyết mỹ nhi lịch ti tư.
Phương phi phi nhi nan khuy hề,
Phân chí kim do vị muội.
Hoà điệu độ dĩ tự ngu hề,
Liêu phù du nhi cầu nữ.
Cập dư sức chi phương tráng hề,
Chu lưu quan hồ thượng hạ.
Linh phân kỳ cáo dư dĩ cát chiêm hề,
Lịch cát nhật hồ ngô tương hàng.
Chiết quỳnh chi dĩ vi tu hề,
Tinh quỳnh my dĩ vi tương.
Vị dư giá phi long hề,
Tạp dao tượng dĩ vi xa.
Hà ly tâm chi khả đồng hề,
Ngô tương viễn thệ dĩ tự sơ.
Triển ngô đạo phù Côn-luân hề,
Lộ tu viễn dĩ chu lưu.
Dương vân nghê chi yếm ái hề,
Minh ngọc loan chi thu thu.
Triêu phát nhẫn ư Thiên tân hề,
Tịch dư chí hồ Tây cực.
Phượng hoàng dực kỳ thừa kỳ hề,
Cao cao tường chi dực dực.
Hốt ngô hành thử Lưu sa hề,
Tuân Xích thuỷ nhi dung dữ.
Huy giao long sử lương tân hề,
Chiếu Tây hoàng sứ thiệp dư.
Lộ tu viễn dĩ đa gian hề,
Ðằng chúng xa sử kim đãi.
Lộ Bất Chu dĩ tả chuyên hề,
Chí Tây hải dĩ vi kỳ.
Ðồn dư xa kỳ thiên thặng hề,
Tề ngọc đại nhi tịnh trì.
Giá bát long chi uyển uyển hề,
Tái vân kỳ chi uỷ đà.
Úc chí nhi nhĩ tiết hề,
Thần cao trì nhi mạc mạc.
Tấu Cửu ca nhi vũ thiều hề,
Liêu hạ nhật dĩ du lạc.
Trắc thăng hoàng chi hách hí hề,
Hốt lâm nghễ phù cựu hương.
Bộc phu bi dư mã hoài hề,
Quyền cục cố nhi bất hàng.
(Loạn viết) Dĩ hỹ tai!
Quốc vô nhân mạc ngã tri hề,
Hựu hà hoài hồ cố đô.
Kỳ mạc túc dĩ vi mỹ chính hề,
Ngô tương tòng Bành Hàm chi sở cư.
Ngư phủ 漁父 • Ngư phủ
屈原既放，遊於江潭，行吟澤畔，顏色憔悴，形容枯槁。
漁父見而問之，曰：「子非三閭大夫歟？何故至於斯？」
屈原曰：「世人皆濁我獨清，眾人皆醉我獨醒，是以見放。」
漁父曰：「聖人不凝滯於物，而能與世推移。世皆濁，何不淈其泥而揚其波？眾人皆醉，何不餔其糟而歠其醨？何故深思高舉，自令放為？」
屈原曰：「吾聞之，新沐者必彈冠，新浴者必振衣，安能以身之察察，受物之汶汶者乎！寧赴湘流，葬於江魚腹中，安能以皓皓之白，蒙世俗之塵埃乎！」
漁父莞爾而笑，鼓枻而去。乃歌曰：「滄浪之水清兮，可以濯我纓；滄浪之水濁兮，可以濯我足。」遂去，不復與言。
Ngư phủ
Khuất Nguyên ký phóng, du ư giang đàm, hành ngâm trạch bạn, nhan sắc tiều tuỵ, hình dung khô cảo.
Ngư phủ kiến nhi vấn chi, viết: “Tử phi Tam Lư đại phu dư? Hà cố chí ư tư?”
Khuất Nguyên viết: “Thế nhân giai trọc ngã độc thanh, chúng nhân giai tuý ngã độc tỉnh, thị dĩ kiến phóng.”
Ngư phủ viết: “Thánh nhân bất ngưng trệ ư vật, nhi năng dữ thế suy di. Thế giai trọc, hà bất cốt kỳ nê nhi dương kỳ ba? Chúng nhân giai tuý, hà bất bô kỳ tao nhi xuyết kỳ ly? Hà cố thâm tư cao cử, tự linh phóng vi?”
Khuất Nguyên viết: “Ngô văn chi, tân mộc giả tất đàn quan, tân dục giả tất chấn y, an năng dĩ thân chi sát sát, thâu vật chi vấn vấn giả hồ! Ninh phó tương lưu, táng ư giang ngư phúc trung, an năng dĩ hạo hạo chi bạch, mông thế tục chi trần ai hồ!”
Ngư phủ hoàn nhĩ nhi tiếu, cổ duệ nhi khứ. Nãi ca viết: “Thương Lang chi thuỷ thanh hề, khả dĩ trạc ngã anh; Thương Lang chi thuỷ trọc hề, khả dĩ trạc ngã túc.” Toại khứ, bất phục dữ ngôn.
Trên đây là chùm thơ đặc sắc nhất của thi sĩ Khuất Nguyên. Ông nổi tiếng là nhà thơ sở hữu một ngòi bút tinh tế và mang đậm ý nghĩa sâu sắc. Những chùm thơ của ông luôn được bạn đọc săn đón nồng nhiệt. Mời quý độc giả cảm nhận bài thơ và phong cách sáng tác của nhà thơ tài hoa này nhé!