Đến với thơ Tế Hanh người đọc dễ dàng bắt gặp hồn thơ trong trẻo, hồn hậu mà dạt dào cảm xúc. Rung động chân tình, sáng tạo trong nghệ thuật cấu tứ, nhiều bài thơ của ông đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Tập thơ Khúc Ca Mới mang đậm phong cách thơ của ông. Nếu bạn là một người yêu thơ ca, chắc hẳn sẽ không bỏ lỡ những bài thơ hấp dẫn này đúng không?
Cái giếng đầu làng
Cái giếng đầu làng của em
Dưới khóm dừa xanh toả bóng êm
Em đi gánh nước đôi vai mịn
Đòn gánh cong cong uốn dẻo mềm
Cái giếng đầu làng của anh
Một buổi trưa hè trời trong xanh
Em múc trao anh gàu nước mát
Mặt nước hoà đôi bóng chúng mình
Cái giếng đầu làng của bà con
Nước trong như lọc, vị thơm ngon
Nơi hàng ngày hẹn hò gặp gỡ.
Câu chuyện làm ăn chuyện xóm thôn
Cái giếng đầu làng của người bốn phương
Lau giọt mồ hôi dừng bên đường
Uống ngụm nước đựng trong lòng nón
Nghe thấm tràn tình nghĩa quê hương…
Cái giếng đầu làng. Cái giếng đầu làng
Em như kỉ niệm, trong như ngọc
Một mảnh lòng tôi ở miền Nam
Bọn giặc Mỹ rải đầy thuốc độc!
Bài thơ tháng bảy (II)
Thêm một lần tháng bảy bạn ơi
Tim tôi cũng trở thành tháng bảy
Ngày lại ngày mỗi lần thức dậy
Tôi nghe tin tức dội trong đài
Bao nhiêu tội ác quân thù đó
Mảnh đất miền Nam máu láng lai
Những vết thương Hướng Điền, chợ Được
Còn đau nhức nhối ở trong tôi
Thuốc độc giết nghìn người Phú Lợi
Bưng chén cơm ăn đã nghẹn rồi
U uất ngục tù ấp chiến lược
Dây thép gai như siết lòng tôi
Tôi nghe trái rụng, lá hoa rơi
Như thể thân mình nhiễm thuốc độc
Thêm một lần tháng bảy bạn ơi
Tim tôi cũng trở thành tháng bảy
Đẹp bao nhiêu chị Lý chị Vân
Tiếng anh Vịnh trước toà sang sảng
Ngọn lửa tự thiêu thành ánh sáng
Chuông chùa còn nặng cả mùi xăng
Khi nghe tin chiến thắng Phước Thành
Tôi cảm động như chính mình giết giặc
Tôi sung sướng nghe chiến công Ấp Bắc
Gương anh hùng các chị các anh
Tâm hồn lớn lên với thời gian
Tôi không để tháng ngày thành nước chảy
Sống sao cho xứng với miền Nam
Nửa nước anh hùng đang rực cháy
Thêm một lần tháng bảy bạn ơi
Tim tôi cũng trở thành tháng bảy
Đọc “Từ tuyến đầu tổ quốc”
Từ tuyến đầu tổ quốc
Những lá thư miền Nam
Đỉnh căm hờn cao vút
Nguồn thương cảm muôn vàn
Đây lá thư Quảng Ngãi
Trà Khúc nước sông đầy
Em gần anh ba bữa
Xa anh ba nghìn ngày
Đây lá thư Rạch Giá
Má con giặc giết rồi
Lòng ba như trận gió
Ghi mối thù con ơi
Đây lá thư Tây Nguyên
Ngọn lửa rừng không tắt
Trái cây là cơm ăn
Vỏ cây là áo mặc
Đây lá thư Sài Gòn
Đồng chí gửi đồng chí
Chuyện tiểu đội anh hùng
Trước toà mắng giặc Mỹ
Đây lá thư Ấp Bắc
Còn nóng hổi chiến công
Đánh tan hai ngàn giặc
Vang khí thế thành đồng
Những lá thư lá thư
Khắp miền Nam đây đó
Trang giấy nặng tâm tư
Mỗi dòng như máu rỏ
Đây mới là căm thù
Người có cha bị giết
Người có mẹ bị tù
Người có em bị hiếp
Đây mới là cách mạng
Chống Mỹ, cao ngọn cờ
Những trái tim cộng sản
Ngời chói ánh ngày mai
Đây mới là tình yêu
Không thời gian, biên giới
Dù xa cách vạn chiều
Vẫn một lòng chờ đợi
Đây mới thật là thơ
Không phải trò chơi chữ
Tình chân thật đơn sơ
Đẹp như hồn xứ sở
Từ tuyến đầu tổ quốc
Những lá thư quê hương
Đã trở thành ngọn đuốc
Soi bước tôi lên đường
Gửi bạn đang kháng chiến lần thứ hai ở quê hương
Tặng các bạn văn nghệ Liên khu 5 cũ
Đọc thư bạn
Từ tuyến đầu tổ quốc
Dòng chữ quen thân như lời quen thuộc
Còn ấm nồng hơi thở quê ta
Nước mắt bạn rơi hay nước mắt tôi nhoà
Trang giấy trắng bỗng ứ bầm tội ác
Có một vùng 350 người bị bắt
Chúng đem trâu bừa dập nát thịt xương
Cả cánh đồng thành vũng máu đau thương…
Thư trở sang trang. Mặt trời ửng hé
Có em nhỏ ngày thường vòi bánh mẹ
Nghe loa truyền phá ấp chiến lược lại đòi đi
Người lớn không cho, em bé nằn nì
Bọn Mỹ Diệm rào làng có kể gì cây to cây nhỏ
Em phải trả thù chúng nó
Giữa biển người lớp lớp sóng dâng lên
Em bé lao vào như một mũi tên…
Thư viết tiếp: Miền Nam mình thế đấy
Đã chống Pháp chín năm máu chảy
Chống Mỹ Diệm tiếp theo máu chảy chín năm
Mảnh đất hiền lành, mảnh đất hờn căm
Anh dũng vô cùng, vô cùng gian khổ
Tôi sung sướng tự hào vì bạn đó
Kháng chiến hai lần bảo vệ quê hương
Nhớ năm xưa hai đứa bước lên đường
Cùng tuổi trẻ, mùa xuân đi vào khói lửa
Tổ quốc, nhân dân như hai giòng sữa
Đảng dắt dìu từng bước. Ta lớn lên
Bạn sống với măng rừng trong chiến dịch Tây Nguyên
Tôi ăn cải tàu bay nơi chiến khu cực nam Trung bộ
Nhớ cái tết bên một rừng mai nở
Hai đứa chia nhau mấy củ khoai lang
Suối bên đường nhịp bước đón xuân sang
Chim cất lời ca, cành rung lá biếc
Nghe không khí như lòng mình tha thiết
Chuyện tình duyên xen với chuyện văn thơ
Đọc câu Kiều thấm thía ngẩn ngơ
Mắt ai đẹp làm tim mình rung động
Ta càng tin:
Ý nghĩa cuộc số
Là sống cho ý nghĩa
Càng tin
Mỗi một ngày thêm đồng chí anh em…
Nay bạn ở miền Nam tôi miền Bắc
Thư không nói nhưng lòng thầm nhắc
Như lời tiền tuyến nhắn hậu phương
Tôi đã làm gì cho xứ sở quê hương?
Mặt trời bạn, mặt trời tôi xuống lên cùng một lúc
Nhưng tôi có cái bây giờ và cái trước
Bạn đánh giặc hôm nay như đánh giặc ngày qua
Khi tôi dạo công viên Thống Nhất ngắm bông hoa
Có lẽ bạn đang nấp hầm tránh máy bay địch bắn
Khi bạn nâng niu từng bắp ngô củ sắn
Có lẽ tôi đang trong bữa tiệc ngon lành
Nên mỗi lần nhìn yên tĩnh khoảng trời xanh
Tôi cứ nhớ khoảng trời còn lửa đạn
Càng yêu mến những cuộc đời như bạn:
Chống giặc Pháp ngày qua, chống giặc Mỹ hôm nay
Ơi những đọt măng rừng, những lá cải tàu bay…
Những lớp người cùng chiến đấu
Thư trả lời một người cháu
Chú ngờ đâu được thư cháu hôm nay
Hỡi người cháu chưa đầy mười tám tuổi
Khi chú ra đi, cháu đầu trần gió thổi
Theo đoàn quân, tay vẫy, miệng hoan hô
Mười năm qua từ em bé ngây thơ
Cháu đã nhập đoàn quân giải phóng
Gửi cho chú những lời thư cháy bỏng
Quê chúng ta từ đau khổ vùng lên
Dao quân thù róc thịt chín năm liền
Hòn đảo nhỏ biến thành ấp chiến lược
Nhìn chỉ thấy dây thép gai chắn nước
Đến con cá con tôm cũng không thể lọt vào
Ôi những năm đen tối của phong trào
Mấy sông biển chứa cho vừa máu chảy
Chú ngồi viết thư mà lòng bừng lửa cháy
Nghe quê ta giải phóng, ấp chiến lược tan tành
Dắt nhau đi tóc bạc với đầu xanh
Ông cháu, cha con, dưới lá cờ mặt trận
Từ chiến khu cháu về góp phần chiến thắng
Chú nhớ rồi, nhớ tất cả, cháu ơi
Nhớ từ khi chưa có cháu ra đời
Quê biển ta những năm đầu kháng chiến
Sóng gầm thét mỗi khi tàu địch đến
Giữa một ngày chống giặc, cháu sinh ra
Một trời lửa bốn bề vang tiếng súng
Mẹ cháu tới miệng hầm vừa chuyển bụng
Cha cháu đang quần với quân giặc bên sông…
Kháng chiến trường kỳ
Đồng chí dân quân
Vào bộ đội địa phương rồi trung đoàn chủ lực
Chiến thắng Tây Nguyên vừa kết thúc
Cháu ơi cha cháu đã hy sinh
Giữa trận công đồn, cái chết quang vinh
Quê ta có thêm một đứa con liệt sĩ
Giặc Pháp chưa rút đi đã kéo vào giặc Mỹ
Tên đế quốc chiến tranh buôn máu kiếm dollar
Tên xâm lăng xé thây con nít, hãm hiếp bà già
Chung quanh cháu toàn tù đày giết chóc
Ở cái tuổi vui đùa trong lớp học
Cháu phải theo lớp tố cộng, phải đi phu
Bị tra tấn dã man mẹ cháu chết trong tù
Cháu thoát được nhập đoàn quân cách mạng
Cháu thấy không? Từ lúc sinh ra đến khi mười tám
Tiếng súng quê ta không có lúc nào ngừng
Trong đấu tranh chống kẻ thù chung
Ba thế hệ chúng ta cùng góp máu
Cách mạng thành công chú độ chừng tuổi cháu
Một lớp người độ tuổi chú bây giờ
Từ chiến khu khởi nghĩa Ba Tơ
Dạy các chú những bài ca chống giặc
Lớp người đó hôm nay đầu đã bạc
Lớp chú thì đọc sách đã mang gương
Nhưng chúng ta cùng bước một con đường
Là tình yêu xứ sở quê hương
Lòng tin tưởng Bác Hồ, tin tưởng Đảng
Cháu có nghe hiện tại, tương lai, dĩ vãng
Của chúng ta hoà khúc hát anh hùng
Trong đấu tranh chống kẻ thù chung
Ba thế hệ chúng ta đang chiến thắng
Sau hết chú ghi lời cháu dặn
Viết nhiều thơ để cháu được nghe đài
Chú rất vui mừng cảm động cháu ơi
Nghe thơ mình về thăm quê mẹ
Cháu đánh giặc cho hăng đi cháu nhé
Chú sẽ làm thơ ca ngợi chiến công
Cả miền Nam chống Mỹ, đất thành đồng
Nghe tin cha mất
Đã chín năm không được tin nhà
Tin đầu tiên là tin cha mất
Cha mất bao giờ con chẳng biết?
Trong bức thư đề năm 63
Nhớ ngày chào cha đi tập kết
Thầm hẹn hai năm trở lại nhà
Nghĩ đâu có một ngày cha mất
Con chẳng ở gần vuốt mắt cha
Cuộc đời cha một đời tê tái
Nước không còn nữa, lúc sinh ra
Cuộc khởi nghĩa Cần vương thất bại
Đắng cay cha trở lại quê nhà
Ôi cuộc đời của một nhà nho
Khổng Mạnh vài pho, dăm cậu học trò
Ngòi bút sắt chép ngược dòng chữ Hán
Khi quanh làng vang tiếng học a, o
Quên cuộc đời trong thú ngâm nga
Vịnh quê hương vài vận thơ ca:
Chim bay dọc bể đem tin cá
Nhà ở kề sân, sát mái nhà
Những đêm hè khí trời oi bức
Cha ru con một giọng u buồn:
Chim quyên xuống đất ăn trùn
Anh hùng lỡ vận lên nguồn đốt than
Bảy mươi nhăm tuổi, đời cha như thế
Sinh ra, Pháp cướp nước ta rồi
Đến khi chết lại bầy giặc Mỹ
Dưới mồ lòng u uất không nguôi
Cha ơi một ngày kia con trở lại nhà
Trên quê hương sạch bóng quân giặc Mỹ
Cha có biết từ đời cha bất đắc chí
Đến đời con cuộc sống cất lời ca
Buồn riêng, vui chung, vui riêng
Chúng ta từng có những nỗi buồn riêng
Trong cảnh nước nhà chia cắt
Quằn quại máu, sôi trào nước mắt
Quảng Ngãi anh và Bình Định em
Cây vườn em bom lửa giết màu xanh
Thuốc độc rải giếng vườn anh cháy mặt
Người thân em bị tù, người thân anh bị bắt
Bình Định em và Quảng Ngãi anh
Nhưng một nỗi vui chung từ đấy lại thành
Những An Lão, Vạn Tường tiếp theo Ấp Bắc
Tiếng sấm nổ báo giờ tàn lũ giặc
Bình Định em và Quảng Ngãi anh
Chúng ta cùng xứ sở lớn lên
Chân trời rộng, thời gian trong vắt
Bắc của Nam và Nam của Bắc
Quảng Ngãi anh và Bình Định em
Cho đến ngày từ vui chung ta lại có những vui riêng…
Bước đi chiến thắng, bước đi mùa xuân
Chưa trở về hôn mảnh đất quê hương
Tôi nhắc mãi tên những nơi oanh liệt
Nơi tôi biết cũng như nơi chưa biết
Như một người nhắc mãi tên người thương
Ấp bắc, Lộc Ninh, Hiệp Hoà… Ấp Bắc
Ôi những nơi thao thức cả tâm hồn
Nghe nói đến thấy máu hồng thêm sắc
Thấy đời mình ý nghĩa nhiều hơn
Miền Nam ơi còn bao nơi như thế?
Một xóm nhà heo hút tận đầu non
Một lưỡi cát chênh vênh bãi bể
Một cánh đồng lầy, một khúc sông con
Bỗng lớn lên ngang tầm xứ sở
Phá một đêm ấp chiến lược tơi bời
Bỗng lớn lên ngang tầm lịch sử
Bắn phượng hoàng gãy cánh như dơi
Anh giải phóng quân ơi anh đánh trận nào?
Trận Ấp Bắc lá cờ đầu thắng địch
Trận Hiệp Hoà diệt quân biệt kích
Hay trận Chà Là chặn viện ở Cà Mau
Chắc tên anh dễ nghe dễ nhớ
Cơn gió nào không nhắc nhở tên anh
Tên chơn chất như ca dao tục ngữ
Tên yêu thương như xứ sở quê mình
Tên con số đơn sơ: anh Bảy, anh Hai
Anh Mía, anh Dừa: tên cây quen thuộc
Anh vạch mặt những thằng Ken cướp nước
Anh đạp đầu những thằng Diệm tay sai
Anh Thố lấp lỗ châu mai làm Phan Đình Giót
Chặt cánh tay anh Thế làm La Văn Cầu
Đánh lui một tiểu đoàn bảy anh em Điện Ngọc
Những tấm gương chói sáng như sao
Chống Mỹ ở tuyến đầu, cả miền Nam đánh giặc
Sóng cách mạng dâng cao cuồn cuộn đến vô cùng
Lửa thù hận sôi lên từng tấc đất
Mười bốn triệu nhân dân, mười bốn triệu anh hùng
Phất phới khắp trời cao lá cờ mặt trận
Bóng vươn dài sông núi đoàn giải phóng quân
Ấp Bắc, Lộc Ninh… những bước đi chiến thắng
Những bước đi dân tộc giữa mùa xuân
9 phút tấn công
9 giờ 50 phút
Ngày 15 tháng mười
Anh đi ra sân bắn
Trắng trong quần áo trắng
Thời gian cứ trôi nhanh
Từng giây như thúc giục
Tâm trí anh dồn dập
Trận tấn công cuối cùng
Đôi mắt anh chan chứa
Một tình yêu nồng nàn
Yêu quê hương xứ sở
Yêu tổ quốc Việt Nam
Cháy lên như ngọn lửa
Đốt trụi cả loài gian
Ôi tương lai rực rỡ
Trong một ánh hào quang
Giọng nói anh dâng cao
Một niềm tin mãnh liệt
Tin đồng chí đồng bào
Tin Bác Hồ tha thiết
Mạnh như ngọn sóng trào
Nhận chìm bầy rắn rết
Mang sức sống tự hào
Vượt qua đầu cái chết
9 giờ 59 phút
Ngày 15 tháng mười
Trong 9 phút ngắn ngủi
Anh đã thắng quân thù
Hình ảnh Nguyễn Văn Trỗi
Thành cờ mọc khắp nơi
Hãy nhớ lấy lời tôi
Thành tiếng ca muôn đời
Lời chào đoàn kết đấu tranh
Gửi tặng Hội nghị quốc tế đoàn kết với nhân dân Việt Nam chống đế quốc Mỹ xâm lược, bảo vệ hoà bình
Các bạn đến từ khắp nơi trên thế giói
Những sứ giả của tự do công lý hoà bình
Từ đất nước Việt Nam tôi kính gửi
Một lời chào đoàn kết đấu tranh
Đế quốc Mỹ tên sen đầm quốc tế
Đâu chỉ kẻ thù riêng của dân tộc chúng tôi
Bóng đen nó trên năm châu bốn bể
Đem bom H bom A đe doạ loài người
Ai giúp bọn phục thù Tây Đức chuẩn bị chiến tranh?
Ai ném bom xuống đất Lào máu đổ?
Ai dìm nhân dân Congo trong đau khổ?
Ai bao vây Cuba ở châu Mỹ La Tinh?
Và ở đây, trên nửa nước, tại miền Nam
Dưới cái tên xấu xa chiến tranh đặc biệt
Đế quốc Mỹ ngày ngày bắn giết
Đồng bào tôi trong ấy, đã mười năm
Hàng triệu người bị giam trong các nhà tù và ấp chiến lược
Hàng vạn người bị mổ bụng moi gan
Những khu rừng thiêu thân, những cánh đồng cháy mặt
Dưới trận mưa hoá học, bom napalm
Bàn tay Mỹ còn hôi mùi thuốc độc
Một trại giam Phú Lợi giết nghìn người
Chúng đồng loã với thiên tai bão lụt
Bắn vào dân trong cảnh cửa nhà trôi
Bạn hãy nhìn trong đoàn đại biểu miền Nam tới đó
Chị phụ nữ kia thân bại liệt bởi tù đày
Em học sinh kia mặt mày đầy vết lở
Lửa hằn thù dội xuống tuổi thơ ngây
Nhưng đế quốc Mỹ bạo tàn
Lại là quân hèn nhát
Chúng ta sống với những quy luật khác
Sức con người hơn vũ khí hạt nhân
Ai chạy dài ở Triều Tiên mười năm trước?
Ai thua đau ở bãi biển Cuba?
Những U-2 nào bị rơi ở Liên Xô, Trung Quốc?
Tên đại sứ nào mất mặt ở Campuchia?
Nước chúng tôi phải đương đầu với hai cuộc xâm lăng liên tiếp
Những hy sinh không thể nói cho cùng
Có những cặp vợ chồng mười năm chưa giáp mặt
Người hai bờ ngăn cách một giòng sông
Cung nỏ, hầm chông, tay không… thành vũ khí
Bắn trực thăng rơi, đuổi chiến hạm, chiến xa chuồn
Lời anh Nguyễn Văn Trỗi vang lừng dũng khí
Khiến cúi gầm những bộ mặt Johnson
Trước khi chết em nhỏ dặn mẹ cha trả thù quân giặc
Đầy căm hờn cây cỏ cũng không yên
Trong gió thổi những chiến công Ấp Bắc
Một Biên Hoà báo trước một Điện Biên
Và ở miền Bắc chúng tôi đang kiến thiết hăng say
Đổ từng giọt mồ hôi vì miền Nam ruột thịt
Mỹ chạm đến tức thì vang tiếng sét
Bầy phi cơ phản lực phải tan thây
Các bạn đã từng tham gia chiến đấu
Chống bọn thực dân cũ mới ở nhiều nơi
Các bạn có những người thân yêu dấu
Đã hy sinh cho hạnh phúc con người
Một tiếng nói đồng tình ở Indonesia hay Nhật Bản
Ở Venezuela hay ở Algérie
Người chiến sĩ miền Nam nghe tiếng vọng
Thêm vững lòng khi tiến bước quân đi
Các bạn đến lần này cùng chúng tôi đấu tranh chống Mỹ
Nhưng tấm lòng các bạn đến từ lâu
Chúng tôi tin tiếng nói tự do hoà bình công lý
Khi các bạn ra về sẽ dội khắp năm châu
Trong nền văn học Việt Nam, Tế Hanh luôn là một thi sĩ được đông đảo bạn đọc yêu mến và ngợi ca bởi sự cống hiến vĩ đại của ông. Sở hữu một chùm thơ lớn đáng ngưỡng mộ, ông đã khẳng định vị thế của mình trong văn đàn một cách sâu sắc nhất. Mời các bạn đón xem phần 2 vào một ngày không xa.