Những thi phẩm dịch của Tế Hanh luôn được bạn đọc đánh giá cao, đặc biệt là tập thơ dịch của nhà thơ Victor Hugo. Với sự am hiểu tiếng Pháp mà Tế Hanh luôn lựa chọn dịch thơ của những nhà thơ vang danh nước này. Victor Hugo là một nhà thơ được nhiều bạn đọc biết đến nước Pháp. Toàn bộ các tác phẩm của ông toát lên tinh thần nhân đạo rộng lớn, thương yêu cao cả đối với những tầng lớp xã hội nghèo khổ bất hạnh mà ông luôn luôn đứng về phía họ. Ông gần như trọn đời ủng hộ cách mạng, dân chủ, tiến bộ.
Đôi ta đã chạm môi
Puisque j’ai mis ma lèvre à ta coupe encor pleine ;
Puisque j’ai dans tes mains posé mon front pâli ;
Puisque j’ai respiré parfois la douce haleine
De ton âme, parfum dans l’ombre enseveli ;
Puisqu’il me fut donné de t’entendre me dire
Les mots où se répand le coeur mystérieux ;
Puisque j’ai vu pleurer, puisque j’ai vu sourire
Ta bouche sur ma bouche et tes yeux sur mes yeux ;
Puisque j’ai vu briller sur ma tête ravie
Un rayon de ton astre, hélas ! voilé toujours ;
Puisque j’ai vu tomber dans l’onde de ma vie
Une feuille de rose arrachée à tes jours ;
Je puis maintenant dire aux rapides années :
Passez ! passez toujours ! je n’ai plus à vieillir !
Allez-vous-en avec vos fleurs toutes fanées ;
J’ai dans l’âme une fleur que nul ne peut cueillir !
Votre aile en le heurtant ne fera rien répandre
Du vase où je m’abreuve et que j’ai bien rempli.
Mon âme a plus de feu que vous n’avez de cendre !
Mon coeur a plus d’amour que vous n’avez d’oubli !
Dịch nghĩa
Bởi từ khi môi anh chạm vào cái cốc còn đầy của em.
Bởi từ khi vầng trán nhợt nhạt của anh đặt vào tay em.
Bởi vì đôi khi anh được hít hơi thở ngọt ngào.
Của tâm hồn em, hương thơm trong bóng đêm thoảng kín.
Bởi từ khi anh được ban cho nghe tiếng em nói.
Những lời tràn đầy của con tim bí ẩn.
Bởi từ khi anh đã thấy em khóc và đã thấy em mỉm cười.
Môi em gắn môi anh và mắt em trong mắt anh.
Bởi từ khi anh thấy niềm vui ngời sáng trên đầu anh.
Tia sáng vì sao của em. Ôi! Luôn luôn tràn ngập.
Bởi từ khi anh thấy rơi vào lượn sóng đời anh.
Một chiếc lá hoa hồng tách ra từ đời em.
Bây giờ anh nói với tháng năm trôi qua hối hả:
Qua đi! Cứ trôi qua đi! Nhưng ta không già cỗi
Hãy cuốn đi tất cả những đoá hoa tàn tạ của ngươi!
Ta có trong tâm hồn một đoá hoa không thể nào hái được.
Đôi cánh (thời gian) của ngươi chạm vào không thể làm rơi vãi.
Bình nước ta uống và đã đầy hơn.
Tâm hồn ta có lửa hơn là ngươi chỉ có tro tàn.
Trái tim ta có tình yêu hơn là ngươi chỉ có sự quên lãng.
Dịch
Vì anh nếm chén tình chan chứa
Trong tay em áp vầng trán say sưa
Vì anh thở ngọt ngào hơi thở
Tâm hồn em trong bóng lá hương đưa.
Vì anh nghe giọng em thầm thĩ
Trái tim em huyền diệu bao lời
Vì anh thấy nụ cười và ngấn lệ
Mắt anh trong mắt em và môi chạm vào môi
Vì anh đã thấy trên đầu anh lấp loáng
Ngôi sao em ẩn hiện giữa làn mây
Vì anh nghe trên dòng đời anh rụng xuống
Đoá hồng em lìa khỏi cánh tay ngày
Anh có thể nói với tháng năm vội vã
Qua đi! Qua đi! Ta chẳng cỗi già đâu
Hãy đi đi với những hoa tàn tạ
Ta có trong ta một đoá thắm bền lâu
Cánh thời gian chạm vào mà không làm rơi vãi
Nước trong bình đầy chứa bao nhiêu
Người có tro tàn không bằng ta có lửa
Người có lãng quên không bằng ta có tình yêu
Gặp một em bé lượm củi
Enfant au teint brun, aux dents blanches,
Ton petit bras derrière toi
Tire un tremblant faisceau de branches.
O doux être d’ombre et d’effroi,
Dans la clairière aux vertes routes,
Tu passes ; nous nous regardons,
Moi, plein de songes et de doutes,
Toi, les pieds nus dans les chardons.
A nous deux, seuls dans la rosée,
Nous ferions sourire un cagot ;
Car, moi, je porte la pensée,
Et toi, tu traînes le fagot.
Dịch
Em gái da sạm đen, răng trắng
Cánh tay bé nhỏ quắt sau lưng
Kéo lê run rẩy một bó củi
Dịu dàng, em, chiếc bóng của hãi hùng.
Tôi gặp em giữa khoảng rừng trống
Trên con đường bóng cây lồng
Tôi đầy suy nghĩ và tư lự
Em đầy củi gai đi chân không
Chỉ hai chúng tôi trong sương sớm
Chắc làm cười mỉm kẻ tò mò
Tôi mang trong đầu chồng ý nghĩ
Em kéo sau mình đống củi to
Hoa và bướm
La pauvre fleur disait au papillon céleste :
Ne fuis pas!
Vois comme nos destins sont différents. Je reste,
Tu t’en vas!
Pourtant nous nous aimons, nous vivons sans les hommes
Et loin d’eux,
Et nous nous ressemblons, et l’on dit que nous sommes
Fleurs tous deux!
Mais, hélas! l’air t’emporte et la terre m’enchaîne.
Sort cruel!
Je voudrais embaumer ton vol de mon haleine
Dans le ciel!
Mais non, tu vas trop loin! – Parmi des fleurs sans nombre
Vous fuyez,
Et moi je reste seule à voir tourner mon ombre
A mes pieds.
Tu fuis, puis tu reviens ; puis tu t’en vas encore
Luire ailleurs.
Aussi me trouves-tu toujours à chaque aurore
Toute en pleurs!
Oh! pour que notre amour coule des jours fidèles,
Ô mon roi,
Prends comme moi racine, ou donne-moi des ailes
Comme à toi!
ENVOI A ***
Roses et papillons, la tombe nous rassemble
Tôt ou tard.
Pourquoi l’attendre, dis ? Veux-tu pas vivre ensemble
Quelque part ?
Quelque part dans les airs, si c’est là que se berce
Ton essor!
Aux champs, si c’est aux champs que ton calice verse
Son trésor!
Où tu voudras! qu’importe! oui, que tu sois haleine
Ou couleur,
Papillon rayonnant, corolle à demi pleine,
Aile ou fleur!
Vivre ensemble, d’abord! c’est le bien nécessaire
Et réel!
Après on peut choisir au hasard, ou la terre
Ou le ciel!
Dịch
Cùng với bướm cánh hoa than thở
Chàng đừng trách em!
Số phận ta khác nhau. Em ở
Chàng lại bay liền!
Chúng ta yêu nhau trong vắng vẻ
Với người cách xa
Chúng ta giống nhau – Người ta bảo thế
Như hai đoá hoa.
Nhưng gió cuốn chàng đi. Đất cầm em lại
Số phận bạo tàn
Em muốn thở thơm cánh chàng mãi mãi
Trong khắp không gian.
Nhưng than ôi! Giữa bao hoa mới
Chàng vội bay nhanh
Em ở lại thấy bóng mình trơ trọi
Quấn dưới chân mình
Chàng bay đi, chàng trở lại
Rồi lại bay đi
Chàng thấy em mỗi khi bình minh tới
Nước mắt đầm đìa
Nếu chàng muốn ta mãi bên nhau trọn đời mơ ước
Hoàng tử huy hoàng
Hãy đâm rễ như em hay cho em có được
Đôi cánh như chàng.
Tuổi thơ tôi (I) Mon enfance (I)
J’ai des rêves de guerre en mon âme inquiète;
J’aurais été soldat, si je n’étais poète.
Ne vous étonnez point que j’aime les guerriers!
Souvent, pleurant sur eux, dans ma douleur muette,
J’ai trouvé leur cyprès plus beau que nos lauriers.
Enfant, sur un tambour ma crèche fut posée.
Dans un casque pour moi l’eau sainte fut puisée.
Un soldat, m’ombrageant d’un belliqueux faisceau,
De quelque vieux lambeau d’une bannière usée
Fit les langes de mon berceau.
Parmi les chars poudreux, les armes éclatantes,
Une muse des camps m’emporta sous les tentes;
Je dormis sur l’affût des canons meurtriers;
J’aimai les fiers coursiers, aux crinières flottantes,
Et l’éperon froissant les rauques étriers.
J’aimai les forts tonnants, aux abords difficiles;
Le glaive nu des chefs guidant les rangs dociles;
La vedette, perdue en un bois isolé ;
Et les vieux bataillons qui passaient dans les villes,
Avec un drapeau mutilé.
Mon envie admirait et le hussard rapide,
Parant de gerbes d’or sa poitrine intrépide,
Et le panache blanc des agiles lanciers,
Et les dragons, mêlant sur leur casque gépide
Le poil taché du tigre aux crins noirs des coursiers.
Et j’accusais mon âge: «Ah! dans une ombre obscure,
Grandir, vivre! laisser refroidir sans murmure
Tout ce sang jeune et pur, bouillant chez mes pareils,
Qui dans un noir combat, sur l’acier d’une armure,
Coulerait à flots si vermeils!
Et j’invoquais la guerre, aux scènes effrayantes;
Je voyais en espoir, dans les plaines bruyantes,
Avec mille rumeurs d’hommes et de chevaux,
Secouant à la fois leurs ailes foudroyantes,
L’un sur l’autre à grands cris fondre deux camps rivaux.
J’entendais le son clair des tremblantes cymbales,
Le roulement des chars, le sifflement des balles,
Et de monceaux de morts semant leurs pas sanglants,
Je voyais se heurter au loin, par intervalles,
Les escadrons étincelants!
Dịch
Tôi có những giấc mơ chiến công trong tâm hồn lo nghĩ
Tôi đã là quân nhân nếu không là thi sĩ
Các bạn đừng ngạc nhiên nếu tôi yêu những chiến binh
Tôi khóc thầm trong nỗi đau thầm thì
Thấy nấm mộ họ đẹp hơn chúng mình vòng nguyệt quế
Trên chiếc trống trận tuổi thơ tôi nằm ngủ
Nước thánh đường của tôi đựng trong chiếc mũ
Một người lính đem súng gươm xếp lại quanh tôi
Lấy những mảnh một lá cờ đã cũ
Làm tã lót trong nôi
Giữa vũ khí sáng choang và chiến xa bụi phủ
Trong chiếc lều có nàng thơ ru ngủ
Tôi thiếp đi trong bóng chiếc ca-nông
Tôi yêu những con ngựa chiến tung bờm gió thổi
Bàn đạp ấn vào cho con ngựa phi lồng
Tôi yêu tiếng vang những đoạn đường hiểm trở
Người chỉ huy cầm gươm trần dẫn đoàn quân theo lệnh
Người trinh sát lách giữa rừng sâu
Đoàn quân cũ vội đi qua thành phố
Lá cờ tả tơi màu
Tôi thầm phục người khinh kỵ lao nhanh
Ngực cường tráng những rải vàng lấp lánh
Chòm tơ trắng nõn anh kỵ binh phi tới
Hoà lông hùm vào chiến mã bờm đen
Tôi trách tuổi nhỏ tôi – Trong bóng tối
Sao lại để cho tháng ngày lạnh nguội!
Dòng máu nóng trẻ trung của bao kẻ quanh tôi
Trên áo giáp giữa khi xốc tới
Chảy trào đỏ máu tươi
Tôi hình dung chiến tranh những ảnh hình rùng rợn
Tôi thấy trên cánh đồng lởn vởn
Muôn tiếng kêu người ngựa vang lên
Giơ những vuốt nanh ghê gớm
Xáp vào nhau hùng hổ cả hai bên
Tôi nghe tiếng kèn rõ ràng tha thiết
Xe đi ào ào, đạn bay kêu rít
Những xác người nằm chết ngổn ngang
Tôi nghe chạm vào nhau khốc liệt
Từng trận những binh đoàn
Tháng năm nở đầy hoa
Puisque mai tout en fleurs dans les prés nous réclame,
Viens! ne te lasse pas de mêler à ton âme
La campagne, les bois, les ombrages charmants,
Les larges clairs de lune au bord des flots dormants,
Le sentier qui finit où le chemin commence,
Et l’air et le printemps et l’horizon immense,
L’horizon que ce monde attache humble et joyeux
Comme une lèvre au bas de la robe des cieux!
Viens! et que le regard des pudiques étoiles
Qui tombe sur la terre à travers tant de voiles,
Que l’arbre pénétré de parfums et de chants,
Que le souffle embrasé de midi dans les champs,
Et l’ombre et le soleil et l’onde et la verdure,
Et le rayonnement de toute la nature
Fassent épanouir, comme une double fleur,
La beauté sur ton front et l’amour dans ton coeur!
Dịch
Vì tháng Năm đầy hoa gọi nhắn
Em hãy để tâm hồn trộn lẫn
Với đồng, với rừng, với bóng mát toả êm
Với ánh trăng trên hồ nước êm đềm
Con đường nhỏ tiếp theo con đường lớn
Và không khí mùa xuân chân trời mở rộng
Miếng ghé vào bình dị vui tươi
Như chiếc môi kề vạt áo bầu trời
Em hãy đến! Cái nhìn ngôi sao e lệ
Rơi xuống đất qua bức màn mở hé
Cái cây đầy tiếng chim hót hương nồng
Hơi bổi trưa hừng hực qua cánh đồng
Và ánh nắng bóng cây tàn xanh, tiếng sóng
Của tất cả thiên nhiên tỏ rạng
Làm nở ra như hai đoá hoa êm đềm
Sắc đẹp trên mặt mày, tình ái trong tim.
Tế Hanh là một thi sĩ sở hữu một ngòi bút tài hoa vang danh. Cả cuộc đời ông gắn bó với thơ ca nên được rất nhiều giải thưởng danh giá về văn học nghệ thuật. Ở ông có một phong cách thơ độc đáo mang đến một luồng gió mới mẻ cho tâm hồn bạn đọc yêu thơ. Hãy đón xem và cảm nhận bài viết này của chúng tôi nhé!