Bùi Minh Quốc không chỉ là nhà thơ, ông còn là người viết tham luận tài ba. Người đọc dễ dàng nhận thấy Bùi Minh Quốc rất thiết tha với khát vọng cùng tình yêu quê hương đất nước mãnh liệt.
Em trở dậy
Kính Hiền ngày 8.3
Em trở dậy cùng tiếng chuông chùa sớm
Khẽ khàng
Dón dén
Cho anh vài phút biếng lười
Nằm nghe nhạc bếp
Rồi một ngày lại tiếp
Ta chường mặt bụi đời.
Giấc xuân
Tặng các bạn cùng thế hệ của tôi
Anh ru em và em ru con
Vườn khuya lộp bộp tiếng sương buồn
Anh ru xua bớt buồn đêm thẳm
Hai mẹ con dần êm giấc ngon
Lặng ngắm thiên thần êm giấc ngon
Đang bay vào mộng tắm hương nguồn
Anh xin riêng thức che ngày cũ
Vẫn ám vọng hoài những đợt bom.
Hí trường
Lũ thây sống trên hí trường hí hố
Diễn văn và tuyên bố
Ðêm vui còn dài dài
Ngon mắt và mùi tai
Hậu trường có gì xôm không nhỉ ?
Cuộc sát phạt vào màn hay ho
Ðồng chí ăn thịt đồng chí
Nhạc hùng càng nổi to.
Hoạ bài “Vịnh bức đồ địa rách” của cụ Tản Đà
Tái thế nay ngồi núi Tản coi
Nước non thành cỗ chúng say cười
Quốc doanh đầy tớ chen nhau cuốc
Sưu dịch chủ làm chủ áo tơi
Ải Bắc lìa đau hồn tổ phụ
Biển Đông cắt nhẹm cháu con chơi
Ứa gan mà ngó bao hèn sĩ
Nhắm mắt đang đua múa bút bồi.
Hương tường vi
Tôi bước ra khỏi nhà
Hương tường vi ngào ngạt
Hai cớm rà theo sát
Hương tường vi lan xa
Hai cớm gằm mặt lạnh
Kèm hai bên lối mòn
Hương tường vi ương ngạnh
Vẫn thơm cùng núi non
Cám ơn tường vi nhé
Em nuôi nấng hồn ta
Giữa thời quân đồ tể
Ðang dằn cổ thơ ca.
Không có gì quý hơn độc lập tự do
Bao nhiêu năm ta ngỡ mình tự do
Những giáo điều đã thành tín điều từ khi nào vậy?
Chất độc ngấm ngọt ngào không ai nhận thấy
Đất sét nhào nên thần tượng để tôn thờ
Không có gì quý hơn độc lập tự do
Chân lý ngỡ thấm rồi ngờ đâu chưa hiểu hết
Sau bao phen đối đầu cùng cái chết
Vẫn chưa tan nỗi sợ trước uy quyền
Bao từ ngữ nhờn trơn che đậy cường quyền
Bọn đểu cáng mặt mày đạo mạo
Chúng nó ác hơn sói hùm và tinh ranh hơn cáo
Lò sát sinh toả hương vị thiên đường
Các nhà tiên tri dự báo tai ương
Bị bóp cổ giữa ban ngày bí mật
Những con hoạ mi bị đốt mù mắt
Líu lo khắp nơi
Giọng hoan ca lấp tiếng quỷ ma cười
Không có gì quý hơn độc lập
Không có gì quý hơn tự do
Ai đoạ đầy ai vì một lời nói thật?
Ai yên lành nhờ uốn lưỡi vòng vo?
Không có gì quý hơn
độc lập
tự do
Ta hôm nay lại ôm đầu đánh vần từng chữ
Việc chi mà xấu hổ
Khi mỗi giọt máu mình khát độc lập tự do.
Không đề (III)
Em nói sao? Đời trễ muộn rồi sao?
Nhưng mắt em… những gì chan chứa vậy
Như em vẫn là em của ngày xưa ấy
Của bao nhiêu xao xuyến thủa ban đầu
Như hai tâm hồn sinh ra cho nhau
Bàn chân cứ vô tình trên dấu chân đặt bước
Sau nỗi truân chuyên cùng cực
Một khoảng diệu kỳ không mất vẫn chờ nhau
Anh lao tới em. Xao xác gió sông Hàn
Chuyến phà đầy, ai ngóng đợi ai sang
Anh những múôn vút mình qua trời thẳm
Để thấy mặt em hiền như một thoáng trăng non
Anh cứ thế chẳng bao giờ khác được
Hỡi số phận ta ơi xin chớ đánh lừa
Anh cứ lao tới em mặc những làn gió ngược
Có lẽ nào lại gặp đắng cay xưa?
Anh lao tới em như một kẻ lữ hành sau chặng đường dài phiêu lạc
Bỗng thấy lại ánh đèn ngôi nhà thủa ấu thơ
Anh lao vội về, và diệu kỳ thay anh đã gặp
Bên ngọn đèn kia ngôi nhà nhỏ, em chờ…
Không, mẹ ơi…
Dẫu biết rằng đành phải quen mà sống
Quen những mặt trơ lì những miệng trơn lu
Quen đừng tin yêu quen đừng mơ mộng
Quen giả ngu giả điếc giả mù
Quen cả bùn nhớp tận sắc trời thu
Đêm ngào ngạt nẻo tường vi bỗng ầm ầm chó sủa
Và bạn bè văn chương một thuở
Đứa nhơn nhơn vác bút đi bồi
Thằng vênh vang chức tước ăn chơi
Thằng lon ton kiêm nghề mật vụ
Tất cả
tất cả mọi điều
có thể đành quen
Duy một điều không thể nào quen
Không thể nào quen nhìn lưng còng của mẹ
Dẫu con biết nghìn năm mẹ đã còng như thế
Còng đến đáy ruộng đồng
Còng mất con mất cháu mất chồng
Để vẫn hoàn còng đứng ngồi dón dén
Mắt mờ đục miệng phào móm mém
“Nhờ ơn trên, nhớ ơn trên…”
Không, mẹ ơi, con không thể nào quen!
Kính báo cụ Đồ Chiểu
(Gửi Nguyễn Trọng Tạo, tác giả bài thơ “Trong quán Lý Thông”)
Bao nghẹn uất Nguyệt Nga xé trời kêu chẳng thấu
Giữa chợ đời biệt dạng Lục Vân Tiên
Hảo hớn bận giang hồ quán nhậu
Thi nhau bốc phét để quên hèn.
Lại ngẫm về hạnh phúc
Anh đang sống đây những năm tháng đọa đày
Ðâu giữa ban ngày bốn bề cửa chờn vờn cú quạ
Ngọn lửa thơ anh thắp giữa miền băng giá
Chỉ mắt em nhìn cho biển lặng trời yên
Chỉ mắt em nhìn cho biển lặng trời yên
Ðôi mắt thủa nào hỏi anh về hạnh phúc
Câu hỏi muôn trùng chênh vênh thiên đường địa ngục
Câu hỏi mang mang thế thái nhân tình
Anh từng lao vào chốn thập tử nhất sinh
Mà cảm nhận như mình đang hạnh phúc
Hồn phơi phới bay về một chân trời hòa mục
Và tử thần khi ấy cũng chào thua
Thong dong bước đời vướng đụng cả triều vua
Cả mạng lưới bùng nhùng ù lì vô cảm
Mọi thứ gian manh mọi trò điểu cáng
Thong dong bước đời thanh thản lương tâm
Trong lao lung hạnh phúc lại ươm màu
Hạnh phúc là gì, giữa cảnh đọa đày anh vụt hiểu
Khi soi trong mắt em, trong mắt em hiền dịu
Hạnh phúc là thanh thản lương tâm
Hạnh phúc là thanh thản lương tâm
Hạnh phúc là thanh thản lương tâm.
Lịch sử
Có mồm mép lu loa thành lịch sử
Có máu thiêng lặng thấm hóa sa bồi
Máu cuộn xoáy mạch ngầm xói lên thời phán xử
Mọi tấn tuồng tráo trở sẽ phanh phơi.
Mặt nạ
Ngoác mồm hô cởi trói
Thò tay chẹn họng thơ
Cái mặt nạ lở lói
Rơi nhớp cả bùn nhơ.
Mẹ đâu ngờ
Mẹ đã bao phen đưa ngực gầy
Lẳng lặng trước những trận đòn chí mạng
Sau lưng mẹ – là Tổ quốc mình trong khổ nạn
Là những đứa con nằm vùng mẹ nuôi giấu ngày đêm
Có những lúc mẹ chưa kịp nhìn rõ mặt biết tên
Chỉ biết nó là cách mạng.
Mẹ đâu ngờ
Sau lưng mình là máu đẫm trồi lên
Chiếc ghế
Có thằng con thoát chết vụ khui hầm
Trở về ngồi chễm chệ
Cái mặt nó bây giờ mới đạo mạo làm sao
Nói năng đứng ngồi quan trọng
Thâm tâm chỉ nghiền ngẫm cách nào
Cho mỗi ngày chiếc ghế thêm cao
Cao
cao
cao.
đến tận chỗ không còn nghe tiếng cuộc đời oan trái
Không còn thấy trên con đường gập ghềnh
của Tổ quốc đau thương
Có người mẹ tóc bạc chân trần oằn lưng
dưới chồng đơn khiếu nại
Nặng hơn dẫy Trường Sơn.
Mẹ đi chọn mặt gửi vàng
Suốt một đời bạc tóc dưới mưa bom,
Mẹ lầm lũi đào hầm nuôi cách mạng.
Đào cho thủng đêm đen, cho đến ngày hực sáng,
Mẹ chống gậy đi chọn mặt gởi vàng.
Mẹ đâu còn vàng! Còn một chút lòng tin,
Chọn mặt nào mà gửi?
Này có phải mặt này từ hầm mẹ trồi lên?
Mẹ nhìn mãi nét mờ nét tỏ.
Mẹ nhìn suốt những mặt con đầy tớ,
Mặt đứa nào cũng béo tốt phương phi,
Cầm cuốc một đời, cầm bút bỗng vân vi.
Chọn mặt nào mà gửi?
Chọn mặt nào cho máu mình đỡ tủi?
Mẹ ngẩn ngơ đi…
Những đứa con xưa mẹ nuôi giấu dưới hầm
Nay đua nhau xây nhà bạc tỉ
Và tuyên bố xanh dờn:
gia tài xin của mẹ
Mẹ ngẩn ngơ đi đầu trời cuối bể:
Có ai tầm chiếc cuốc mòn?
Có ai tầm chiếc cuốc mòn?
Có ai?
Có ai?
Này chiếc cuốc mòn
Ta đổi ngàn vàng che mặt cho con.
Một thoáng phố phường
(Dùi cui vung dọc phố)
Mẹ già táo tác gánh rau
Chân run té nhào giữa lộ
Còi hú, mẹ ơi dậy mau
Cho rộng đường xe “đầy tớ”.
*
(Gửi một nhà thơ đàn anh)
Tưởng bạn nghìn dặm thơ
Hóa vòng vo nhảy nhót
Trong cái lồng rất to
Tự đan bằng tiếng hót.
Mừng
Thơ anh hồi giờ vẫn thế mà thơ
Sao chúng rọi tìm như tìm chất nổ
Chợt mừng thầm bởi biết rằng chúng sợ
Khi chạm vào thấy lửa trong thơ
Và nếu lòng dân là biển cỏ
Khô xác rợn mình réo tự do…
Nhưng chính phút này
Chúng muốn chặn ta từ trong lồng ngực
Những câu thơ còn bập bẹ ầu ơ
Nhưng chính phút này thơ ta vụt hát
Tung trời bài Tự Do!
Những dòng ghi tản mạn cho bé Ly trong sổ tay ngày 6/10/1969
Bé Ly con yêu của cha
con ở lại với bà
mẹ cha ra mặt trận
cha đi ngày con chưa đầy sáu tháng
mẹ đi ngày con vừa đầy năm
Cha mới tính thầm
nay con đã gần ba tuổi
giặc Mỹ dẹp chưa xong
cha chưa thề về con ạ
mẹ thì…
mẹ không bao giờ về nữa
mẹ không bao giờ về nữa
*
Chắc con đã biết tên nhiều thứ cây thứ hoa
làm bạn với các thứ đồ đạc trong nhà
biết ẵm con mèo biết trêu con chó
biết níu áo theo bà ra phố
biết dạy hát cho cây dừa
cây dừa ở vườn sau cha trồng để nhớ
ngày con chào đời
*
Thương con vô cùng khi phải xa con
mẹ cha nghĩ mình có lỗi
nếu lúc này chỉ quanh quẩn bên con
khi cả nước non này xốc xới đạn bom.
*
Thế là con tôi không bao giờ được biết cái êm ái vô cùng của vòng tay ngực mẹ
và có thể cũng không còn được thấy cái trìu mến vô cùng trong ánh nhìn của cha
mà mẹ cha vẫn phải đi xa
để mai sau con biết làm người – một con người tử tế.
*
Thế hệ con rồi sung sướng lắm
chỉ mơ màng đã thấy vui thay
nhưng cũng chẳng mơ mòng đánh đổi
lấy một ngày gian khổ hôm nay
*
Không thể chỉ gan góc trong phút giây
trong một vài ngày vài tuần hay một vài chiến dịch
*
Chúng ta đi diệt địch
cũng đang diệt trăm thứ xấu xa
quanh ta và ngay chính trong ta
mang gánh nặng của nghìn đời nô lệ
*
Nào ai có thể lường
tham vọng cá nhân lại dẫn con người đến những tội ác tột cùng ghê tởm thế
quay mũi dao giết hại người đồng chí từng bao phen vào sinh ra tử với mình
hơn thế nữa, nó tàn hại cả một đảng, cả một nước
và lịch sử, nó cũng ghìm chậm bước…
*
Mỗi ngày qua thêm rạng mặt những anh hùng
Nhưng cũng thêm lúc nhúc bọn đầu hàng phản bội.
Trên đây, chúng tôi đã dành tặng cho các bạn những trang thơ hấp dẫn của nhà thơ Bùi Minh Quốc. Ông là một cây bút giỏi mang đậm phong cách hiếm có trong nền thơ ca nước nhà. Đọc thơ ông, ta càng thêm ngưỡng mộ tài năng của ông.